Ἰωάννης Ἀσλανίδης: Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΑΝΟΔΟΣ ΚΑΙ ΠΤΩΣΗΣ

Εἶναι ἀνάγκη ὁρισμένα σημαδιακὰ γεγονότα τοῦ παρελθόντος νὰ ἐπανέρχονται στὴν μνήμη τῶν Ἑλλήνων, ἰδίως τῶν ἡγεσιῶν ποὺ παίρνουν ἀποφάσεις καὶ παραδειγματιζόμενες ἀπὸ αὐτὰ νὰ μὴν ὑποπέσουν ξανὰ σὲ τραγικὰ σφάλματα γιὰ τὸ μέλλον τῆς Χώρας μας. 

Τὸ Ἐπετειακὸ τοῦτο κείμενο, ἀναφέρεται πολὺ περιληπτικά, στὴν ἄνοδο καὶ πτώση τῆς κραταιᾶς Αὐτοκρατορίας τοῦ Βυζαντίου.

Τὸ 324 μ.Χ. περίπου ὁ Κωνσταντῖνος ψάχνει γιὰ τὴν θέση τῆς Νέας Ρώμης. Βέβαια ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι ἕνα ὅραμα ἄνοιξε τὰ μάτια τοῦ Κωνσταντίνου καὶ ἔτσι στὸ τέλος του 324 μ.Χ. μ᾿ ἕνα ἀκόντιο στὸ χέρι χάραξε τὰ ὅρια τῆς Νέας Ρώμης, τῆς Κωνσταντίνου - Πόλεως. Ἡ νέα πρωτεύουσα ἀπὸ τῆς ἱδρύσεως της ἄρχισε νὰ στολίζεται μὲ συμβολικὰ ἑλληνικὰ καλλιτεχνήματα ποὺ μεταφέρθηκαν ἐκεῖ.

Στὴν παγκόσμια ἱστορία ὑπῆρξε τὸ Βυζάντιο, ἡ μακροβιότερη Αὐτοκρατορία. Στὴν μακραίωνη ἱστορία της, πολλὰ προσέφερε στὴν Ἀνθρωπότητα καὶ σ᾿ αὐτὴν ὀφείλεται κατὰ μέγα μέρος ἡ σημερινὴ ἐξέλιξη καὶ ὁ πολιτισμὸς τῆς σημερινῆς Εὐρώπης καὶ ἀκόμη πιστεύω ὁλόκληρης τῆς ἀνθρωπότητας γενικότερα.

-Γιὰ ἐμᾶς τοὺς Ἕλληνες τὸ Βυζάντιο εἶναι ὁ κρίκος ποὺ ἑνώνει τὴν Ἀρχαία Ἑλληνικὴ Ἱστορία μὲ τὴν σημερινὴ Ἑλλάδα. Ἐπίσης οἱ μεγάλοι κλασσικοὶ αἰῶνες 5ο καὶ 4ος π.Χ. μὲ κέντρο τὴν Ἀθήνα μᾶς ἔδωσαν τὴν φιλοσοφία, τὴν ἔννοια τοῦ Νόμου, τὴν ἔννοια τῆς Δημοκρατίας καὶ ὅλες τὶς μορφὲς τῆς λογοτεχνίας καὶ τῆς τέχνης, οἱ ὁποῖες διὰ τοῦ Βυζαντίου μεταλαμπαδεύθηκαν στὴν Εὐρώπη καὶ δι` αὐτῶν μέχρι σήμερα ἐκφράζεται ἡ ἀνθρωπότης.

Στὸ Βυζάντιο πολλὰ χρωστάει ἡ Δύση:

-ΠΡΩΤΟΝ: Τὸ Βυζάντιο δασκάλεψε τὴν Εὐρώπη στὶς ἐπιστῆμες καὶ τὶς τέχνες. Τὸ «Οἰκουμενικὸ διδασκαλεῖο» ἱδρυμένο τὸ 849 ἀπὸ τὸν Καίσαρα Βάρδα, ἤτανε τὸ πνευματικὸ κέντρο τοῦ κόσμου, γεμᾶτο ξένους φοιτητές, φερμένους ἀπὸ τὴν Ἀνατολὴ καὶ τὴν Δύση.

-ΔΕΥΤΕΡΟΝ: Ἐὰν ἡ Βυζαντινὴ Αὐτοκρατορία δὲν εἶχε σταματήσει τὴν Μωαμεθανικὴ ἐπίθεση τῶν Ἀράβων, ποὺ ἄρχισε τὸν 7ο αἰῶνα, αὐτοὶ θὰ κατελάμβαναν ὅλη τὴν Εὐρώπη καὶ θὰ ἐγένετο ἡ Εὐρώπη, Μωαμεθανικὸς καὶ ὄχι Χριστιανικὸς χῶρος. Γιατί ἔτσι δόθηκε χρόνος στοὺς λαοὺς τῆς Δυτικῆς Εὐρώπης ν᾿ ἀποκτήσουν ἐθνικὴ αὐτοσυνειδησία, νὰ ὀργανώσουν ἀνεξάρτητα κράτη καὶ νὰ μπορέσουν σιγά - σιγά μόνοι των ν᾿ ἀντισταθοῦν ἐναντίον τῆς Μωαμεθανικῆς πιέσεως, ἡ ὁποία τὸν 16ο αἰῶνα ἔφθασε μὲ τοὺς Τούρκους μέχρι τῆς Βιέννης.

-ΤΡΙΤΟΝ: Τὸ Βυζάντιο ἀναμφισβήτητα εὐεργέτησε τὴν ἀνθρωπότητα σὲ ὅλα, χωρὶς ποτὲ νὰ τὴν βλάψει. Εἶναι τόσα πολλὰ τὰ ἐπιτεύγματα γιὰ τὴν ἀνθρωπότητα τοῦ Μεσαιωνικοῦ Ἑλληνισμοῦ, ὥστε νὰ καταντάει ἄδικο οἱ σύγχρονοι νὰ λησμονοῦν τὸ χρέος τους πρὸς τὴν Βυζαντινὴ Αὐτοκρατορία.

ΑΝΟΔΟΣ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ

- Ἡ Ἀνάπτυξη Τοῦ Βυζαντίου, σὲ μία μεγάλη Αὐτοκρατορία, ὀφείλεται σὲ τρία κυρίως βασικὰ στοιχεῖα:

-ΠΡΩΤΟΝ: Ἡ Στρατιωτικὴ Δύναμη, ποὺ ἀσφαλῶς κληρονόμησε ἀπὸ τὴν Ρώμη.

-ΔΕΥΤΕΡΟΝ: Ἡ θρησκεία, ἡ ὀρθόδοξος ἐκκλησία, ἡ ὁποία ὀργανώθηκε κατὰ τρόπο ἐξαιρετικό, ἔτσι ποὺ κατόρθωσε νὰ κρατήσει μαζί, πολλοὺς καὶ διαφόρους λαούς, οἱ ὁποῖοι δὲν ἦσαν οὔτε τὴν ἰδίας φυλῆς, οὔτε τοῦ ἰδίου πολιτισμοῦ, οὔτε τῆς ἰδίας γλώσσας, ἦσαν ὅμως ὅλοι χριστιανοὶ ὀρθόδοξοι, καὶ

-ΤΡΙΤΟΝ: Τὸ σπουδαιότερο ἴσως ὅλων ἡ Ἑλληνικὴ Παιδεία. Διότι τὰ σχολεῖα τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας, τὰ Πανεπιστήμια τὰ ὁποῖα ἱδρύθηκαν εἰς τὴν Κωνσταντινούπολη καὶ οἱ ἄλλες μεγάλες πόλεις, ὅπως στὴν Ἀθήνα τὴν Θεσσαλονίκη, τὴν Καισάρεια καὶ σὲ ἄλλες πόλεις. Τὰ μοναστήρια, εἶναι ἐπίσης ἐκεῖνα ποὺ διαφύλαξαν γιὰ τὸν κόσμο τὰ γραπτὰ καὶ τὴν Σοφία τῶν μεγάλων Ἑλλήνων κλασσικῶν συγγραφέων καὶ τὶς ἀνθρωπιστικές των ἀπόψεις.

Ὅταν τὸν 4ο π.Χ. αἰῶνα ὁ Ἰσοκράτης ἔλεγε, ὅτι: «Ἕλληνες εἶναι ὅσοι μετέχουν τῆς ἡμετέρας παιδείας» δὲν μποροῦσε νὰ φαντασθεῖ τὴν ἀξία τῆς μεγάλης αὐτῆς ἀλήθειας.

ΑΙΤΙΑ ΠΤΩΣΕΩΣ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ

-Ὅταν τὸ Βυζάντιο ἔφθασε στὴν μεγάλη του δόξα 10ο καὶ 11ο αἰῶνα π.Χ. στὴν ἐποχὴ τῆς Μακεδονικῆς δυναστείας, δὲν μποροῦσε νὰ φαντασθεῖ κανεὶς ὅτι τόσο σύντομα θ᾿ ἀκολουθοῦσε ἡ πτώση. Ἡ πτώση τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας δὲν ἦλθε τὸν 15ο αἰῶνα, ἀλλὰ ἀπὸ σειρὰ γεγονότων ἀπὸ τὸν 11ο αἰῶνα π.Χ. τὰ ὁποῖα λίαν περιληπτικὰ θ᾿ ἀναφέρω:

-Οἱ Τοῦρκοι ἦλθαν στὸ Βυζάντιο σὲ δύο μεγάλα κύματα, πρῶτα οἱ Σελτσουκίδες Τοῦρκοι καὶ ἔπειτα οἱ Ὀθωμανοί. Δυστυχῶς γιὰ πρώτη φορὰ ὁ Στρατὸς τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας ἡττήθη ἀπὸ τὰ στίφη τῶν Σελτσουκίδων Τούρκων στὰ μέσα τοῦ 11ου αἰῶνα στὴν μεγάλη μάχη τοῦ Μαντζίκερ καὶ ἔτσι ἔμεινε ἀνυπεράσπιστη ἡ Μικρὰ Ἀσία γιὰ τὴν κατάκτηση ἀπὸ αὐτούς. Ἡ κατάκτηση αὐτὴ εἶναι ἐκείνη ποὺ ἀποδυνάμωσε τὸ Βυζάντιο, διότι τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας ἡ καρδιὰ καὶ ἡ δύναμη ἦταν πάντα ἡ Μικρὰ Ἀσία.

-Τὸν 11ο Αἰῶνα ἔχουμε ἐπίσης τὴν Ἐπίθεση τῶν Νορμανδῶν, οἱ ὁποῖοι ξεκίνησαν ἀπὸ τὶς σκανδιναβικὲς χῶρες καὶ κατόρθωσαν νὰ κατακτήσουν πολλὰ μέρη στὴν Βόρεια Εὐρώπη τὴν Ἀγγλία καὶ τὴν Σικελία. Στὴ Σικελία ἵδρυσαν Νορμανδικὸ Κράτος ἀπὸ τὸ ὁποῖο ἐπιτίθεντο ἐναντίον τῶν ἑλληνικῶν νησιῶν καὶ παραλίων, φέροντας ἔτσι καίρια κτυπήματα κατὰ τοῦ Βυζαντίου.

-Ἕνα ἄλλο γεγονὸς τῆς Μεσαιωνικῆς Ἱστορίας, ποὺ ἀποδυνάμωσε ἀκόμη περισσότερο τὸ Βυζάντιο εἶναι, οἱ Σταυροφορίες. Στὴν ἀρχὴ αὐτὲς εἶχαν κίνητρα θρησκευτικά, μετὰ ἄλλαξαν χαρακτῆρα καὶ πῆραν μορφὴ ἐμπορικὴ καὶ τυχοδιωκτική. Ἔτσι ἡ 4η Σταυροφορία, ἀντὶ νὰ συνεχίσει τὸν δρόμο γιὰ νὰ ἐλευθερώσει τὸν Ἅγιο Τάφο, ἐστράφη ἐναντίον τῆς Κωνσταντινουπόλεως. 

Δυστυχῶς καὶ πάλιν οἱ ἐσωτερικὲς διχόνοιες τῆς αὐτοκρατορικῆς τότε Κυβερνήσεως, ἔδωσαν τὴν εὐκαιρία στὴν 4η Σταυροφορία νὰ καταλάβει τὸ 1204 τὴν Κωνσταντινούπολη καὶ νὰ ἱδρύσει ἐκεῖ Φραγκικὸ Κράτος. Τὸ Φραγκικὸ αὐτὸ Κράτος, διήρκεσε μόνο ὡς τὸ 1264, διότι ἀπὸ τὴν Νίκαια οἱ Ἕλληνες ἀνακατέλαβαν τὴν Κωνσταντινούπολη. Ἡ καταστροφὴ καὶ ἡ διασπάθιση τοῦ Ἑλληνικοῦ χώρου, ἡ ὁποία ἐπῆλθε στὸ ὑπόλοιπο Βυζαντινὸ Κράτος ἦταν ἀπὸ τοὺς Φράγκους ἀνεπανόρθωτη.

-Ὁ 14ος αἰῶνας εἶναι αἰῶνας μεγάλων καταστροφῶν, γιὰ τὸν Ἑλληνισμό. Πρῶτα ἦλθε στὰ μέσα τοῦ αἰῶνα μιὰ τρομερὴ ἐπιδημία πανώλης, ἡ ὁποία ἀποψίλωσε τὸν πληθυσμὸ τῶν πόλεων τῆς Μέσης Ἀνατολῆς καὶ τοῦ Ἑλληνικοῦ χώρου. Τὰ 2/3 τῶν κατοίκων περίπου πέθαναν.

Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

-Ἄς ἔλθουμε στὶς τελευταῖες ἡμέρες τῆς ἐλεύθερης Κωνσταντινούπολης. Ἡ περίοδος αὐτὴ εἶναι ἡ σημαντικότερη, ἡ τραγικότερη, ἀλλὰ ἴσως καὶ ἡ ἡρωικότερη τῆς Ἑλληνικῆς Ἱστορίας.

-Στὴν Βυζαντινὴ αὐτοκρατορία ποὺ περιορίστηκε σχεδὸν στὴν Κωνσταντινούπολη, στὶς 31 Ὀκτωβρίου τοῦ 1448 πέθανε χωρὶς ἀπογόνους οἱ ΙΩΑΝΝΗΣ Η' ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ. Κατὰ τὴν ἐπιθυμία τῆς μητέρας του Ἑλένης νόμιμης ἀντιβασίλισσας ἐπιλέγεται ὡς διάδοχος τοῦ Ἀδελφοῦ του ὁ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ. Ὁ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ στέφτηκε στὸ Μυστρᾶ ὡς ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΑ' ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ ΔΡΑΓΑΣΗΣ καὶ τὸν Μάρτιο τοῦ 1449 ἀνέλαβε τὴν ἐξουσία στὴ Πόλη.

-Στὰ τέσσερα χρόνια τῆς Βασιλείας του, θὰ προσπαθήσει, ὅπου ὅλοι οἱ προκάτοχοί του ἀπέτυχαν, νὰ ἐνισχύσει τὴν Αὐτοκρατορία νὰ ἰσχυροποιήσει τὴν πόλη. Ἐνίσχυσε τὰ τείχη, ὀργάνωσε τὸν Στρατό του, συγκέντρωσε τροφὲς καὶ ὀργάνωσε τοὺς κατοίκους τῆς Πόλης.

-Οἱ Βυζαντινοὶ αὐτοκράτορες βλέποντας τὸν κίνδυνο τῶν Τούρκων νὰ πλησιάζει, ἀπευθύνονται γιὰ βοήθεια στὴν Δύση ὅπως ὁ Αὐτοκράτορας ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ (1412) μέχρι καὶ ὁ τελευταῖος Αὐτοκράτορας, ὅλες ὅμως οἱ προσπάθειες ἀπέτυχαν.

-Κατὰ τὴν ἔναρξη τῆς πολιορκίας τῆς ΠΟΛΗΣ ἐντὸς αὐτῆς ὑπῆρχαν 7.000 ὑπερασπιστές, 700 Γενοβέζοι μὲ τὸν περίφημο ΛΟΓΓΟ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΗ ὡς ἀρχηγό τους καὶ 200 τοξότες μὲ ἐπικεφαλῆς των τὸν Καρδινάλιο ΙΣΙΔΩΡΟ. Μέσα στὸν κόλπο ὑπῆρχαν μόνο 20 πλοῖα Βενετικά καὶ Γενοβέζικα καὶ 2 πλοῖα ἀπὸ τὴν Κρήτη, τὰ ὁποῖα κατὰ σύμπτωση ἦταν ἐκεῖ ὅταν ἄρχισε ἡ πολιορκία. Πρέπει, μιλῶντας γιὰ τὸ τέλος τοῦ Βυζαντίου, νὰ ἔχουμε ὑπ᾿ ὄψιν μας ὅτι ἡ Κωνσταντινούπολη τοῦ 1453 μετὰ τὴν πανώλη δὲν ἦταν πιὰ ἡ πολυάριθμη πόλη τοῦ 1.000.000 κατοίκων ὅπως ἦταν ἄλλοτε, πρὶν ἀπὸ τὴν Φραγκικὴ κατάκτηση τοῦ 1204.

-Ὁ Μωάμεθ πλήρως προπαρασκευασμένος ἄρχισε τὴν μεγάλη πολιορκία τῆς ΠΟΛΗΣ τὴν 2α Ἀπριλίου 1453. Ἡ πολιορκία κράτησε ὡς τὸ τέλος Μαΐου. Μάχες ἔγιναν πολλὲς μέσα, ἐπάνω καὶ ἔξω ἀπὸ τὰ τείχη. Ἡ σχέση τῶν ἀντιπάλων ἦταν 1:12, ὅσο καὶ ἂν προσπάθησαν οἱ πολιορκητὲς εὕρισκαν ἰσχυρὴ ἀντίσταση. Ὅτι γκρέμιζαν τὰ πυροβόλα γεμιζόταν. Ὅσες ἀπόπειρες ἔγιναν στὰ τείχη ἀποκρούστηκαν.

-Στὶς 20 Μαΐου μὲ τὴν μεσολάβηση τῶν Γενοβέζων, προτάθηκε στὸν Κωνσταντῖνο νὰ παραδώσει τὴν ΠΟΛΗ καὶ νὰ φύγει στὸν ΜΥΣΤΡΑ ὅπου τοῦ ἐγγυάτο ὁ Μωάμεθ ἀσφάλεια. Στὴν σύνοδο τῆς Συγκλήτου δήλωσε ὁ Κωνσταντῖνος πὼς δὲν ἀφήνει τὴν πόλη ποὺ εἶναι «ἡ Ἐλπίδα καὶ ἡ Δόξα τῶν Ἑλλήνων» καὶ μὲ τὴν σύμφωνο γνώμη ὅλων ἀπάντησε στὴν πρόταση μὲ τὰ ἑξῆς : «Τὸ δὲ τὴν πόλιν σοὶ δοῦναι οὐκ ἐμὸν ἐστί, οὔτ᾿ ἄλλον τῶν κατοικούντων ἐνταῦθα, κοινὴ γὰρ γνώμη ἅπαντες αὐτοπροαιρέτως ἀποθάνουμε μὴ φειδόμενοι τῆς ζωῆς ἡμῶν».

-Οἱ ἐπιθέσεις τῶν Τούρκων συνεχίστηκαν ἀνεπιτυχῶς ἕως τὶς 27 Μαΐου, ὁπότε πιὰ ὁ ἴδιος ὁ Σουλτᾶνος ἄρχισε νὰ ἀμφιβάλλει γιὰ τὴν ἐπιτυχία του. Τότε κάποιοι Στρατηγοί τὸν συμβούλεψαν, προτοῦ πάρει τὴν τελική του ἀπόφαση, νὰ ρωτήσει ὁ ἴδιος τὸν Στρατό του, τί θέλουν νὰ γίνει. Ὁ Τουρκικὸς Στρατὸς εἶπε ΝΑΙ νὰ συνεχισθεῖ ἡ πολιορκία, μὲ τὴν ἐλπίδα βέβαια πάντοτε τῆς λεηλασίας. Διότι ἦταν ἀρχὴ ἀπαράβατος, ὅταν τὰ Ὀθωμανικὰ Στρατεύματα κυρίευαν κάποια πόλη, ἡ πόλη ἦταν γιὰ τρεῖς ἡμέρες στὴ διάθεση τῶν ὀρδῶν γιὰ λεηλασίες, βιασμοὺς καὶ κάθε λογῆς ἐγκληματικὲς πράξεις αὐτῶν.

-Δύο ὧρες πρὶν τὴν αὐγὴ τῆς 29ης Μαΐου 1453 ἡμέρα Τρίτη, ἄρχισε ἡ ἐπίθεση τῶν Τούρκων, ἦταν τρομερή, ἀλλὰ οἱ πολιορκημένοι κρατοῦσαν. Μέσα σ᾿ αὐτὴν τὴν δύσκολη στιγμὴ τῶν ἀμυνομένων, βρέθηκε ἀπὸ τοὺς Τούρκους ἡ ξεχασμένη ἀνοικτὴ «Κερκόπορτα», μικρὴ πύλη στὸ βόρειο μέρος τοῦ δευτέρου τείχους. Ἀπὸ τὴν πόρτα αὐτὴν μπῆκαν οἱ πρῶτοι Τοῦρκοι ἀνέβηκαν βιαστικὰ στὸν διπλανὸ πύργο καὶ ὕψωσαν τὴν Τουρκικὴ σημαία. Οἱ ὑπερασπιστὲς ἔτρεξαν νὰ τοὺς διώξουν καὶ θὰ τὸ πετύχαιναν, ἀλλὰ κάποιος γυρίζει καὶ βλέπει σημαῖες κόκκινες στὸν πύργο τῆς Κερκόπορτας καὶ ἀπερίσκεπτα φωνάζει: «Ἡ Πόλις Ἑάλω», ἀπὸ ἐδῶ καὶ πέρα ἄρχισε ν᾿ ἀδυνατίζει ἡ ἄμυνα πλέον τῶν ὑπερασπιστῶν τῆς Πόλης.

-Τέλος, ὁ Κωνσταντῖνος πετάει τὰ ἐμβλήματά του καὶ μὲ τὸν Φραγκῖσκο καὶ τὸν Δαλμάτη στὸ πλευρό του, ἀκολουθῶντας τὸν ξάδελφό του Θεόφιλο, ὁρμᾶ ἐναντίον τῶν Τούρκων μὲ τὸ σπαθὶ στὸ χέρι καὶ σκοτώνεται. Κανεὶς δὲν τὸν ξαναεῖδε πιά. Αὐτὸ ἦταν τὸ τέλος τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας ὅταν «ἡ ΠΟΛΙΣ ΕΑΛΩ».

-Η ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ στὴν στιγμὴ τῆς πτώσης της ἔστησε τὸ μεσόβαθρο τῆς Γέφυρας τοῦ Ἑλληνισμοῦ καὶ γιὰ νὰ μείνει ἀκλόνητο καὶ ἀκαταμάχητο αὐτὸ τὸ μεσόβαθρο, θυσιάστηκε στὸ θεμέλιο του ὁ ἴδιος ὁ Αὐτοκράτορας ΚΩΝ/ΝΟΣ ΙΑ' ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ ΔΡΑΓΑΣΗΣ, γι᾿ αὐτὸ δὲν βρέθηκε τὸ σῶμα του γι᾿ αὐτὸ δὲν ὑπάρχει τάφος του. Ἀπὸ τὸ γεφύρι αὐτὸ πέρασε πάλι στὴν ΕΥΡΩΠΗ τὸ πνεῦμα τῆς ἀναγέννησης, αὐτὸ ποὺ τελικά τὴν διαμόρφωσε καὶ τὴν ὁδήγησε στὴν ἀνάπτυξη καὶ τὸν πολιτισμό. Πρέπει νὰ τὰ ἐνθυμούμεθα αὐτά, ὄχι γιὰ νὰ μισοῦμε, ἀλλὰ ἀφ᾿ ἑνὸς μὲν ὡς διηνεκὲς μνημόσυνο τιμῆς καὶ εὐγνωμοσύνης γιὰ τὴν ζωογόνο θυσία «τῶν αὐτοπροαιρέτως ἀποθανόντων», καὶ ἀφ᾿ ἑτέρου νὰ θυμίζουμε στοὺς Εὐρωπαίους, τὴν προσφορὰ τῶν Ἑλλήνων στὴν σημερινὴ ΕΥΡΩΠΗ.

-Θὰ ἦταν προδοσία γιὰ τὸν Ἑλληνισμό, νὰ διαγράψουμε ἀπὸ τὴν ψυχή μας τὸν θρῦλο τοῦ Μαρμαρωμένου Βασιλιᾶ. Μ᾿ αὐτὸ τὸ ὅραμα ἔζησε ὁ Ἑλληνισμὸς τοὺς τελευταίους αἰῶνες κι᾿ αὐτὸ τὸ ὅραμα ὀφείλουμε ὅλοι νὰ παραδώσουμε στὶς ἐπερχόμενες γενεές.

-Οἱ τελευταῖοι ὑπερασπιστὲς τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας μὲ ἐπικεφαλῆς τὸν ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟ, ἔδειξαν στὴν ἀνθρωπότητα ὅτι, μόνον τὰ ἔθνη ποὺ ξέρουν νὰ πεθαίνουν, ἔχουν καὶ τὸ δικαίωμα νὰ ζοῦν, διότι, ὁ Ἡρωικὸς θάνατος ὁδηγεῖ πάντοτε στὴν Ἀνάσταση.

-Ὁ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ μὲ τὸν θρυλικὸ Ἡρωισμό του, ἔκαμε τὸ μέγα ἐκεῖνο βῆμα ἀπὸ τὴν ἱστορία στὸ θρῦλο, ποὺ βοήθησε μετὰ ἀπὸ τόσους αἰῶνες στὴν Ἀνάσταση τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους καὶ ἐξασφάλισε αἰώνια τὴ μνήμη τοῦ μεγάλου ἐκείνου Ἕλληνα Πατριώτη.

Ἰωάννης Μ. Ασλανίδης

Ἀντιστράτηγος ἐ.ἀ.

Ἐπίτιμος Διοικητικῆς τῆς Σ.Σ.Ε.

«Πᾶνος»

https://ethnegersis.blogspot.com/2020/05/blog-post_777.html