Πυραυλική ασπίδα αναπτύσσεται στο Αιγαίο καθώς οι S-300 θα
εγκατασταθούν σε Σιθωνία και στη Σκύρο όπως είχε εδώ και καιρό αναφέρει
το ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ στο άρθρο Έτοιμοι για όλα: Μεταφέρονται τα αντιαεροπορικά συστήματα S-300 από την Κρήτη σε νέο προορισμό ενώ οι Patriot θα εγκατασταθούν στα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου δημιουργώντας «αβύθιστα αεροπλανοφόρα».
Να σημειώσουμε ότι η αποδέσμευση των τοποθεσιών έγινε σήμερα ενώ το ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ τη γνώριζε εδώ και καιρό. Φυσικά πρόκειται για εξέλιξη που δείχνει τι έρχεται στα ελληνοτουρκικά ελάχιστες ώρες μετά και το οριακό αποτέλεσμα υπέρ του Ρ.Τ.Ερντογάν έστω και με νοθευμένο τρόπο.
Υπενθυμίζεται ότι η χώρα μας διατηρεί 2 πυροβολαρχίες S-300 PMU-1 με 12 εκτοξευτές και 96 βλήματα 48Ν6Ε1 που έχουν μέγιστη ακτίνα εμπλοκής τα 150 km.
Το ραντάρ μεγάλης εμβέλειας 64Ν6Ε Big Bird παρέχει την λεπτομερή εικόνα του εναερίου χώρου σε μια σφαιρική περιοχή με ακτίνα 350 km.
Η κυβέρνηση συγκλίνει στην άποψη ότι αντί για την αγορά καινούργιων μαχητικών αεροσκαφών και πλοίων επιφανείας θα πρέπει να αξιοποιηθεί η μορφολογία του νησιωτικού συμπλέγματος του Αιγαίου και επ΄αυτού να ενισχυθεί η αντιαεροπορική «ομπρέλα» και η πυραυλική «ασπίδα» ώστε νησιά στρατηγικής σημασίας να μετατραπούν σε «αβύθιστα αεροπλανοφόρα» εκ των οποίων να αντιμετωπίζονται οι όποιοι εξ Ανατολών επίδοξοι αεροναυτικοί εισβολείς.
Δείτε τον νέο χάρτη έτσι όπως διαμορφώνεται:
«Ναι» στα έξυπνα όπλα που «κουμπώνουν» στα ελληνικά νησιά και είναι πιο φθηνά και πολύ πιο αποτελεσματικά για την άμυνα του Αιγαίου. Η φιλοσοφία αυτή διέπει τη νέα στρατηγική για τους εξοπλισμούς που επεξεργάζεται η κυβέρνηση και σύντομα θα παρουσιαστεί στο ΚΥΣΕΑ και στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής.
Ωστόσο μόνο για τη συντήρηση του υφιστάμενου αεροναυτικού οπλοστασίου
ώστε να παραμείνει εν δράσει και να είναι μάχιμο τουλάχιστον κατά την
τρέχουσα εικοσαετία θα απαιτηθούν πλέον των 2,5 δισ. ευρώ, η αποπληρωμή
των οποίων σχεδιάζεται να γίνει εντός δεκαπενταετίας.
Το «Εθνος της Κυριακής» ανοίγει τον Φάκελο Εξοπλισμοί και αποκαλύπτει το παρασκήνιο και τις διαπραγματεύσεις με τους Αμερικανούς για τον εκσυγχρονισμό των F-16, τα σκληρά παζάρια με τους Γάλλους για την αναβάθμιση των mirage, καθώς και το «φιλί ζωής» στην παραπαίουσα εγχώρια αμυντική βιομηχανία μέσω συμπαραγωγών για τα νέα προγράμματα αλλά και αγοροπωλησιών αμυντικού υλικού που για πρώτη φορά ξεκίνησε το υπουργείο Αμυνας.
Μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα
Είναι απορίας άξιον γιατί μέχρι σήμερα τα νησιά του Αιγαίου δεν αξιοποιούνται στο έπακρον για την προστασία του θαλάσσιου και εναέριου εθνικού χώρου με την εγκατάσταση σε αυτά αντιαεροπορικών συστημάτων και βλημάτων επιφάνειας, τα οποία θα επιφέρουν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα με μικρότερο κόστος καθώς θα περιοριστούν δραστικά οι απαιτήσεις σε προμήθεια-υποστήριξη-συντήρηση και διαθεσιμότητα αεροπλάνων και πλοίων. Αυτή ακριβώς η νέα τάση που επικρατεί στο υπουργείο Αμυνας υπαγορεύει την ανάγκη άμεσου εκσυγχρονισμού των αντιαεροπορικών συστημάτων και την ενίσχυση των επάκτιων συστοιχιών βλημάτων επιφάνειας. Ωστόσο αναπόφευκτα συνεχίζεται η διαδικασία εκσυγχρονισμού του υφιστάμενου αεροπορικού στόλου.
Ηδη έχουν ξεκινήσει οι συνομιλίες με την Lookhed Martin για την κατάρτιση της σύμβασης εκσυγχρονισμού των F-16, ενώ αναμένεται να ξεκινήσει και αντίστοιχη συζήτηση για τη συντήρηση και τον εκσυγχρονισμό των γαλλικών μαχητικών mirage 2000 και 2000-05. Παράλληλα σε καθημερινή βάση καταβάλλεται αγώνας δρόμου για να στηριχτούν οι εναπομείνασες ελληνικές αμυντικές βιομηχανίες με την ανάθεση σε αυτές διαφόρων εργασιών είτε από την τροποποίηση συμβάσεων Αντισταθμιστικών Ωφελημάτων παλαιότερων προγραμμάτων είτε από τα νέα προγράμματα συντήρησης και εκσυγχρονισμού υφιστάμενου πολεμικού υλικού.
Αναβάθμιση 1,5 δισ. για 95 μαχητικά
Το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των F-16 βρίσκεται προ των πυλών. Ηδη έχουν ξεκινήσει οι διαπραγματεύσεις με τους Αμερικανούς για τη διαμόρφωση της προσφοράς τους (LOA). Το πρόγραμμα εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στο 1,5 δισ. και η αποπληρωμή του θα ολοκληρωθεί πέραν των δέκα ετών. Οι αρχικές συζητήσεις προβλέπουν τον πλήρη εκσυγχρονισμό μόνο 95 F-16. Για τα υπόλοιπα 35 F-16 που είναι παλαιότερου τύπου αναζητείται αγοραστής. Δυστυχώς χάθηκε η ευκαιρία της πώλησής τους στη Βουλγαρία καθώς εξασφάλισε την αγορά των αντίστοιχων πορτογαλικών F-16!
Σημειωτέον, από το 2013 είχε εκδηλωθεί ζωηρό ενδιαφέρον από τους Αμερικανούς για την πώληση των παλαιότατων ελληνικών F-16 στη Βουλγαρία αλλά αυτό δεν κατέστη δυνατόν εξαιτίας της πολιτικής ατολμίας που εκδήλωνε μέχρι πρόσφατα η ελληνική πλευρά, η οποία θεωρούσε «ταμπού» την πώληση υλικού των Ενόπλων Δυνάμεων. Ωστόσο κατά την έναρξη των συνομιλιών για τον εκσυγχρονισμό των F-16 ως «έξυπνης λύσης» εξετάζεται η περίπτωση τα υλικά που θα αποδεσμευτούν από το πρόγραμμα αναβάθμισης των 95 F-16 να χρησιμοποιη-θούν για μερική αναβάθμιση των υπό πώληση F-16 ώστε αφενός να ανέβει η τιμή τους και αφετέρου να δημιουργηθεί άλλος ένας νέος κύκλος εργασιών για την ΕΑΒ!
Απαγορευτικό το κόστος ανανέωσης του στόλου
Οι διαπραγματεύσεις για τον εκσυγχρονισμό των αμερικανικών F-16 μπορεί να έχουν πάρει τον δρόμο τους, όμως δεν συμβαίνει το ίδιο και για το αντίστοιχο πρόγραμμα των γαλλικών mirage τα οποία ως γνωστόν προσδίδουν το τακτικό πλεονέκτημα στην Ελληνική Πολεμική Αεροπορία για τέσσερις συγκεκριμένους λόγους:
1) Ως πτητική μηχανή είναι άγνωστη στον αντίπαλο. Οι Τούρκοι πιλότοι δεν γνωρίζουν τη συμπεριφορά του αεροσκάφους κατά τη διάρκεια της αερομαχίας και κυριεύονται από τον τρόμο του άγνωστου. Παράλληλα η συντήρηση και οι βλάβες επιδιορθώνονται με λιγότερες εργατοώρες και πολύ πιο εύκολα απ” ό,τι οι αντίστοιχες βλάβες στα F-16.
2) Είναι πιο γρήγορο από το F-16 κατά την απογείωση.
3) Είναι πιο ευέλικτο από το F-16 κατά την αερομαχία.
4) Είναι το μόνο που φέρει τα υπερόπλα (Σκαλπ) μεγάλου βεληνεκούς και η αξιοπιστία τους είναι μεγαλύτερη από εκείνη των όπλων των F-16.
Ωστόσο το εν λόγω πρόγραμμα εκσυγχρο-νισμού των γαλλικών mirage έχει ως ντεζαβαντάζ το υπερβολικά μεγάλο κόστος που κρίνεται απαγορευτικό για την Ελλάδα των Μνημονίων. Ο εκσυγχρονισμός ενός γαλλικού μαχητικού προσεγγίζει το ήμισυ του κόστους ενός καινούργιου F-35!
Πρόγραμμα 55 εκατ. για τους Patriot
Ο εκσυγχρονισμός των αμερικανικών αντιαεροπορικών Patriot ύψους 55 εκατ. αναμένεται να ξεκινήσει σύντομα στην ΙΝΤΡΑΚΟΜ μέσω χρηματοδότησης από την κατασκευάστρια εταιρεία Rethion. Στο μεταξύ ύστερα από 20 χρόνια απαξίωσης των Ρωσικών Αντιαεροπορικών Συστημάτων μέσα στα δίσεκτα χρόνια των Μνημονίων βρήκαν και αυτά τη θέση που τους αξίζει στο οπλοστάσιο των Ελληνικών Ενοπλων Δυνάμεων! Σήμερα ουδείς αμφισβητεί την αποτελεσματικότητα και την επιχειρησιακή υπέροχη των S-300, των TOR-M1 και των OSA στο Αιγαίο. Μέσα σε αυτό το κλίμα άρχισε ήδη να «τρέχει» η «κόκκινη» σύμβαση συντήρησης των ρωσικών αντιαεροπορικών που παρέμενε μπλοκαρισμένη επί δύο δεκαετίες. Το συνολικό κόστος συντήρησης υπολογίζεται στα 50 εκατ. σε βάθος πενταετίας.
Παράλληλα η ηγεσία εξετάζει το ενδεχόμενο ανανέωσης των εν λόγω συστημάτων καθώς οι κατασκευαστές προχωρούν στην παραγωγή εκσυγχρονισμένων συστημάτων με αποτέλεσμα η συντήρηση των ελληνικών πυραυλικών συστημάτων τα επόμενα χρόνια να καταστεί κοστοβόρα έως και αδύνατη κυρίως λόγω της έλλειψης ανταλλακτικών. Η συζήτηση που γίνεται είναι εάν θα πρέπει μαζί με τον εκσυγχρονισμό των αμερικανικών Patriot να γίνει αντίστοιχη παράταση ζωής και των ρωσικών αντιαεροπορικών.
Αγορά δύο επίγειων μονάδων 120 εκατ. €
Tο Πολεμικό Ναυτικό συζητάει το ενδεχόμενο προμήθειας δύο επάκτιων συστοιχιών κατευθυνόμενων βλημάτων NSM της νορβηγικής εταιρείας Kongsberg, ύψους 120 εκατ. ευρώ. Οι δύο επίγειες μονάδες προβλέπεται να εγκατασταθούν σε συγκεκριμένα νησιά του Ανατολικού και Κεντρικού Αιγαίου που θα ενεργούν ως «αβύθιστα αεροπλανοφόρα». Το πρόγραμμα περιλαμβάνει και ελληνική βιομηχανική συμμετοχή μέσω της ΜΕΤΚΑ. Οι διαδικασίες προμήθειας του εν λόγω πυραυλικού συστήματος έχουν προχωρήσει αρκετά και αφορά ένα πακέτο 40-80 βλημάτων που θα αντικαταστήσουν ή θα συμπληρώσουν τα AM-39 Block II Exocet (αέρος-επιφανείας) και ΜΜ-40 Block II (εδάφους-επιφανείας). Υπολογίζεται ότι το επόμενο 18μηνο θα μπορούσε να υπάρξει σύμβαση με έναρξη παραλαβών στα τέλη του 2020. Στο Πολεμικό Ναυτικό θεωρούν ότι η ανάπτυξη σε επιπλέον δύο νησιά (ήδη σε τρία νησιά υπάρχουν επάκτιες συστοιχίες βλημάτων ΜΜ-40 Block II) επάκτιων βλημάτων των δυνατοτήτων του NSM θα μπορούσε να επιφέρει καίριο πλήγμα στην τουρκική ναυτική υπεροπλία, σε τακτικό επίπεδο. Ο πύραυλος NSM θεωρείται δύσκολα «αναχαιτίσιμος», καθώς ενσωματώνει ορισμένα χαρακτηριστικά που εξασφαλίζουν υψηλή πιθανότητα προσβολής.
«Στο σφυρί» πυρομαχικά και 101 τεθωρακισμένα
Σε πωλήσεις αμυντικού υλικού προχωράει για πρώτη φορά το υπουργείο Αμυνας σε μια προσπάθεια να εξασφαλίσει χρήματα για τη συντήρηση και τον εν μέρει εκσυγχρονισμό του υπαρχόντων οπλικών συστημάτων. Ηδη έχουν βγει στο «σφυρί» αποσυρόμενα υλικά όπως τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού και πυρομαχικά διαφόρων διαμετρημάτων. Επίσης το Πολεμικό Ναυτικό παρέχει τα «πνευματικά δικαιώματα» στην ΙΝΤΡΑΚΟΜ για την ανάπτυξη Συστήματος Επικοινωνιών συμμετέχοντας με ποσοστό επί των κερδών στις πωλήσεις του συγκεκριμένου συστήματος σε τρίτες χώρες.
Συγκεκριμένα η Αίγυπτος αγοράζει προς 3,5 εκατ. ευρώ 101 τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού ρωσικής κατασκευής BMP που ο Ελληνικός Στράτος τα είχε εκτός ενέργειας. Επίσης η Ελλάδα παρέχει δωρεάν στην Αίγυπτο άλλα 92 ΒΜΡ που βρίσκονται σε πλήρη αχρηστία εκ των οποίων τα 72 θα φτιαχτούν στην ΕΛΒΟ με προβλεπόμενο κόστος για την Αίγυπτο ύψους 5 εκατ.! Στην τελική ευθεία βρίσκεται και η διαδικασία πώλησης πυρομαχικών και οπλοβομβίδων στη Σαουδική Αραβία ύψους 70 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για πυρομαχικά που πλέον δεν χρησιμοποιούνται στον Ελληνικό Στρατό.
«Πνευματικά Δικαιώματα» πουλάει το Πολεμικό Ναυτικό σε ελληνικές αμυντικές εταιρείες με παγκόσμια εμβέλεια. Μια άλλη πρωτόγνωρη «επιχειρηματική δράση» του υπουργείου Αμυνας είναι αυτή της ανάπτυξης του «Συστήματος Επικοινωνιών» του Πολεμικού Ναυτικού σε συνεργασία με την ΙΝΤΡΑΚΟΜ. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα βρίσκεται στην τελική φάση υπογραφής. Το «Σύστημα Επικοινωνιών» αναπτύχθηκε από την ΙΝΤΡΑΚΟΜ επ” ωφελεία του Πολεμικού Ναυτικού. Για πρώτη φορά σε σύμβαση των Ενόπλων Δυνάμεων προβλέπεται όταν η εταιρεία (ΙΝΤΡΑΚΟΜ) πουλάει σε τρίτους είναι υποχρεωμένη να δίνει στο Πολεμικό Ναυτικό ποσοστό επί των πωλήσεων ως «πνευματικά δικαιώματα» καθότι για την ανάπτυξη του εν λόγω Συστήματος εκείνο καθόρισε τις απαιτήσεις-προδιαγραφές- χρηματοδότηση και ανάπτυξή του!
«Μάχη επιβίωσης» για την ελληνική αμυντική βιομηχανία
Στο πλαίσιο προβολής της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας στο εξωτερικό η Γενική Διεύθυνση Εξοπλισμών και οι Ακόλουθοι Αμυνας που υπηρετούν σε πρεσβείες του εξωτερικού επιβάλλεται να συνοδεύουν τους εγχώριους κατασκευαστές στις διεθνείς εκθέσεις και στις διακρατικές επαφές τους προβάλλοντας τα ελληνικά αμυντικά προϊόντα. Ωστόσο ένα από τα βασικότερα προβλήματα της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας είναι οι εμφύλιες συγκρούσεις που αποτελούν τροχοπέδη για τη μελλοντική ανάπτυξή της.
Σε μια περίοδο που κολοσσοί της παγκόσμιας αμυντικής βιομηχανίας συγχωνεύονται και από κοινού αναπτύσσονται, εδώ στην Ελλάδα οι πλανόδιοι πωλητές «κοκορομαχούν». Κατασκευαστές του ίδιου προϊόντος που θα μπορούσαν με κοινές δράσεις να καταχωρίσουν την παγκόσμια αγορά αναλώνονται σε επιχειρηματικούς καβγάδες εντός των τειχών.
Χαρακτηριστική περίπτωση η εμπλοκή από το Ελεγκτικό Συνέδριο κατά τον έλεγχο τυπικής νομιμότητας σύμβασης ύψους 8 εκατ. των ΕΑΣ που προέβλεπε συμπαραγωγή διόπτρων με τη μία από τις δύο εγχώριες εταιρείες που εδρεύουν στα Μεσόγεια.
«Ανάσα»
Τα αμυντικά όπλα που θα εγκατασταθούν στα νησιά του Αιγαίου θα είναι ικανά να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε αεροναυτική απειλή εξ Ανατολής. Στον Αγιο Νικόλαο, στη Σιθωνία και στη Σκύρο θα βρίσκονται οι S-300.
Οι κρατικές αμυντικές βιομηχανίες παρά τα ζωτικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν την τελευταία εικοσαετία εξακολουθούν να δίνουν τη μάχη επιβίωσης.
Στα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα (ΕΑΣ) επίκειται η πώληση του οικοπέδου της παλιάς ΠΥΡΚΑΛ στην Ελευσίνα στα ΕΛΠΕ. Από τα περίπου 22 εκατ. ευρώ που θα λάβουν τα ΕΑΣ τα περισσότερα θα πάνε προς οφειλές προς το Δημόσιο ενώ ένα μικρό μέρος που θα απομείνει θα μπορούσε να δώσει μια πρόσκαιρη «ανάσα» στην εταιρεία κυρίως για την αγορά πρώτων υλών και την έναρξη των παραγγελιών.
Για τον λόγο αυτό έχει δοθεί δίμηνη παράταση των φορολογικών υποχρεώσεων της εταιρείας. Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, η προκαταβολή 3 εκατ. που έδωσε το Πολεμικό Ναυτικό για την παραγωγή βλημάτων «OTO Melara» αξίας 10 εκατ. πήγε στις πληρωμές του προσωπικού.
Τα ΕΑΣ παρά τα πολλαπλά και διαχρονικά προβλήματα βιωσιμότητας που έχουν εξακολουθούν να εμφανίζονται δυναμικά στην παγκόσμια αγορά. Κατά την πρόσφατη Εκθεση Αμυντικού Υλικού στο Αμπου Ντάμπι εκφράστηκε ζωηρό ενδιαφέρον για παραγγελίες πυρομαχικών από χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας.
Η Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ) ως μονοπώλιο του εγχώριου αεροναυπηγικού τομέα οφείλει να αναπτύσσει τη στρατηγική της στην υλοποίηση όλων των προγραμμάτων εκσυχρονισμού των ιπτάμενων μέσων που διαθέτουν οι Ενοπλες Δυνάμεις και τα Σώματα Ασφαλείας. Με την ολοκλήρωση των εργασιών εκσυγχρονισμού των αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας P-3 αναμένεται να ξεκινήσει ο εκσυγχρονισμός των F-16 και πιθανότατα των Mirage 2000.
Παράλληλα, το πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Αμυνας προβλέπει την επίλυση προβλημάτων για την ολοκλήρωση σύμβασης της ΕΑΒ που εκκρεμούσε για περισσότερα από δέκα χρόνια.
Βεβαίως το μεγάλο πρόβλημα σε τούτη τη χώρα είναι ο συντονισμός. Τη στιγμή που η κυβέρνηση συζητάει για ανάθεση έργου πέραν του 1,5 δισ. στην ΕΑΒ και για χρονικό βάθος πέραν των δέκα ετών, συγχρόνως το υπουργείο Οικονομικών έχει αναθέσει σε διεθνή εταιρεία (με τι τίμημα άραγε;) μελέτη βιωσιμότητας! Απίστευτο και όμως αληθινό!
? Σε τρεις εγχώριες βιομηχανίες θα διατεθούν τα 60 εκατ. που οφείλει η αμερικανική εταιρεία Rethion στο ελληνικό Δημόσιο από μη εκτέλεση παλαιότερης σύμβασης Αντισταθμιστικών Ωφελημάτων. Το πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Αμυνας περιλαμβάνει «φωτογραφική» διάταξη για τροποποίηση παρελθόντων συμβάσεων Αντισταθμιστικών Ωφελημάτων ώστε να μη χαθούν τα χρήματα από το ελληνικό Δημόσιο. Κυριότερη εκκρεμότητα ήταν η σύμβαση της αμερικανικής εταιρείας Rethion όπου τα 60 εκατ. ευρώ προβλέπεται να διατεθούν στην εγχώρια αγορά για παραγωγή υλικών και προγραμμάτων απολύτως αναγκαία στις Ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις. Τη μερίδα του λέοντος θα λάβει η ΙΝΤΡΑΚΟΜ για τον εκσυγχρονισμό των Πάτριοτ, η Miltech θα φτιάξει τις διόπτρες του Ναυτικού ύψους 5,5 εκατομμυρίων και η Barracuda θα κατασκευάσει τρία σκάφη για τις Ειδικές Δυνάμεις ύψους 800.000 ευρώ.
Αεροσκάφη εκτός λειτουργίας
Αλυτο παραμένει για την Πολεμική Αεροπορία το πρόβλημα του εκπαιδευτικού αεροσκάφους. Σήμερα υπάρχει στη Μονάδα Εκπαιδεύσεως στην Καλαμάτα ένας μεγάλος στόλος εκπαιδευτικών αεροσκαφών που είναι εκτός λειτουργίας. Από τα 44 εκπαιδευτικά αεροπλάνα πετάνε τα 4! Το ερώτημα είναι γιατί είχαν αγοραστεί τόσο πολλά εκπαιδευτικά αεροσκάφη με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η συντήρησή τους.
Μία από τις «επιχειρηματικές» σκέψεις που υπάρχουν είναι η ανανέωση του στόλου των εκπαιδευτικών αεροσκαφών μέσω λίζινγκ και η δημιουργία Διεθνούς Αεροπορικού Κέντρου Εκπαίδευσης στην Καλαμάτα σε συνεργασία με άλλες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου καθώς υπάρχει ζήτηση από τρίτες χώρες κυρίως του Αραβικού Κόλπου.
Τέλος, η συντήρηση και η επισκευή των 70 αμερικανικών μεταχειρισμένων επιθετικών και ταυτόχρονα μεταφορικών ελικοπτέρων OH-58D Kiowa Warrior που δώρισαν οι ΗΠΑ στον Ελληνικό Στρατό θα γίνει στα στρατιωτικά εργοστάσια και το κόστος θα ανέλθει στα 42 εκατ. Ωστόσο η απόκτησή τους θεωρείται άκρως απαραίτητη καθώς εκτιμάται ότι θα δώσει νέα διάσταση στις επιχειρησιακές δυνατότητες κυρίως στα νησιά.
http://www.pentapostagma.gr
Να σημειώσουμε ότι η αποδέσμευση των τοποθεσιών έγινε σήμερα ενώ το ΠΕΝΤΑΠΟΣΤΑΓΜΑ τη γνώριζε εδώ και καιρό. Φυσικά πρόκειται για εξέλιξη που δείχνει τι έρχεται στα ελληνοτουρκικά ελάχιστες ώρες μετά και το οριακό αποτέλεσμα υπέρ του Ρ.Τ.Ερντογάν έστω και με νοθευμένο τρόπο.
Υπενθυμίζεται ότι η χώρα μας διατηρεί 2 πυροβολαρχίες S-300 PMU-1 με 12 εκτοξευτές και 96 βλήματα 48Ν6Ε1 που έχουν μέγιστη ακτίνα εμπλοκής τα 150 km.
Το ραντάρ μεγάλης εμβέλειας 64Ν6Ε Big Bird παρέχει την λεπτομερή εικόνα του εναερίου χώρου σε μια σφαιρική περιοχή με ακτίνα 350 km.
Η κυβέρνηση συγκλίνει στην άποψη ότι αντί για την αγορά καινούργιων μαχητικών αεροσκαφών και πλοίων επιφανείας θα πρέπει να αξιοποιηθεί η μορφολογία του νησιωτικού συμπλέγματος του Αιγαίου και επ΄αυτού να ενισχυθεί η αντιαεροπορική «ομπρέλα» και η πυραυλική «ασπίδα» ώστε νησιά στρατηγικής σημασίας να μετατραπούν σε «αβύθιστα αεροπλανοφόρα» εκ των οποίων να αντιμετωπίζονται οι όποιοι εξ Ανατολών επίδοξοι αεροναυτικοί εισβολείς.
Δείτε τον νέο χάρτη έτσι όπως διαμορφώνεται:
«Ναι» στα έξυπνα όπλα που «κουμπώνουν» στα ελληνικά νησιά και είναι πιο φθηνά και πολύ πιο αποτελεσματικά για την άμυνα του Αιγαίου. Η φιλοσοφία αυτή διέπει τη νέα στρατηγική για τους εξοπλισμούς που επεξεργάζεται η κυβέρνηση και σύντομα θα παρουσιαστεί στο ΚΥΣΕΑ και στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής.
Το «Εθνος της Κυριακής» ανοίγει τον Φάκελο Εξοπλισμοί και αποκαλύπτει το παρασκήνιο και τις διαπραγματεύσεις με τους Αμερικανούς για τον εκσυγχρονισμό των F-16, τα σκληρά παζάρια με τους Γάλλους για την αναβάθμιση των mirage, καθώς και το «φιλί ζωής» στην παραπαίουσα εγχώρια αμυντική βιομηχανία μέσω συμπαραγωγών για τα νέα προγράμματα αλλά και αγοροπωλησιών αμυντικού υλικού που για πρώτη φορά ξεκίνησε το υπουργείο Αμυνας.
Μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα
Είναι απορίας άξιον γιατί μέχρι σήμερα τα νησιά του Αιγαίου δεν αξιοποιούνται στο έπακρον για την προστασία του θαλάσσιου και εναέριου εθνικού χώρου με την εγκατάσταση σε αυτά αντιαεροπορικών συστημάτων και βλημάτων επιφάνειας, τα οποία θα επιφέρουν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα με μικρότερο κόστος καθώς θα περιοριστούν δραστικά οι απαιτήσεις σε προμήθεια-υποστήριξη-συντήρηση και διαθεσιμότητα αεροπλάνων και πλοίων. Αυτή ακριβώς η νέα τάση που επικρατεί στο υπουργείο Αμυνας υπαγορεύει την ανάγκη άμεσου εκσυγχρονισμού των αντιαεροπορικών συστημάτων και την ενίσχυση των επάκτιων συστοιχιών βλημάτων επιφάνειας. Ωστόσο αναπόφευκτα συνεχίζεται η διαδικασία εκσυγχρονισμού του υφιστάμενου αεροπορικού στόλου.
Ηδη έχουν ξεκινήσει οι συνομιλίες με την Lookhed Martin για την κατάρτιση της σύμβασης εκσυγχρονισμού των F-16, ενώ αναμένεται να ξεκινήσει και αντίστοιχη συζήτηση για τη συντήρηση και τον εκσυγχρονισμό των γαλλικών μαχητικών mirage 2000 και 2000-05. Παράλληλα σε καθημερινή βάση καταβάλλεται αγώνας δρόμου για να στηριχτούν οι εναπομείνασες ελληνικές αμυντικές βιομηχανίες με την ανάθεση σε αυτές διαφόρων εργασιών είτε από την τροποποίηση συμβάσεων Αντισταθμιστικών Ωφελημάτων παλαιότερων προγραμμάτων είτε από τα νέα προγράμματα συντήρησης και εκσυγχρονισμού υφιστάμενου πολεμικού υλικού.
Αναβάθμιση 1,5 δισ. για 95 μαχητικά
Το πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των F-16 βρίσκεται προ των πυλών. Ηδη έχουν ξεκινήσει οι διαπραγματεύσεις με τους Αμερικανούς για τη διαμόρφωση της προσφοράς τους (LOA). Το πρόγραμμα εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί στο 1,5 δισ. και η αποπληρωμή του θα ολοκληρωθεί πέραν των δέκα ετών. Οι αρχικές συζητήσεις προβλέπουν τον πλήρη εκσυγχρονισμό μόνο 95 F-16. Για τα υπόλοιπα 35 F-16 που είναι παλαιότερου τύπου αναζητείται αγοραστής. Δυστυχώς χάθηκε η ευκαιρία της πώλησής τους στη Βουλγαρία καθώς εξασφάλισε την αγορά των αντίστοιχων πορτογαλικών F-16!
Σημειωτέον, από το 2013 είχε εκδηλωθεί ζωηρό ενδιαφέρον από τους Αμερικανούς για την πώληση των παλαιότατων ελληνικών F-16 στη Βουλγαρία αλλά αυτό δεν κατέστη δυνατόν εξαιτίας της πολιτικής ατολμίας που εκδήλωνε μέχρι πρόσφατα η ελληνική πλευρά, η οποία θεωρούσε «ταμπού» την πώληση υλικού των Ενόπλων Δυνάμεων. Ωστόσο κατά την έναρξη των συνομιλιών για τον εκσυγχρονισμό των F-16 ως «έξυπνης λύσης» εξετάζεται η περίπτωση τα υλικά που θα αποδεσμευτούν από το πρόγραμμα αναβάθμισης των 95 F-16 να χρησιμοποιη-θούν για μερική αναβάθμιση των υπό πώληση F-16 ώστε αφενός να ανέβει η τιμή τους και αφετέρου να δημιουργηθεί άλλος ένας νέος κύκλος εργασιών για την ΕΑΒ!
Απαγορευτικό το κόστος ανανέωσης του στόλου
Οι διαπραγματεύσεις για τον εκσυγχρονισμό των αμερικανικών F-16 μπορεί να έχουν πάρει τον δρόμο τους, όμως δεν συμβαίνει το ίδιο και για το αντίστοιχο πρόγραμμα των γαλλικών mirage τα οποία ως γνωστόν προσδίδουν το τακτικό πλεονέκτημα στην Ελληνική Πολεμική Αεροπορία για τέσσερις συγκεκριμένους λόγους:
1) Ως πτητική μηχανή είναι άγνωστη στον αντίπαλο. Οι Τούρκοι πιλότοι δεν γνωρίζουν τη συμπεριφορά του αεροσκάφους κατά τη διάρκεια της αερομαχίας και κυριεύονται από τον τρόμο του άγνωστου. Παράλληλα η συντήρηση και οι βλάβες επιδιορθώνονται με λιγότερες εργατοώρες και πολύ πιο εύκολα απ” ό,τι οι αντίστοιχες βλάβες στα F-16.
2) Είναι πιο γρήγορο από το F-16 κατά την απογείωση.
3) Είναι πιο ευέλικτο από το F-16 κατά την αερομαχία.
4) Είναι το μόνο που φέρει τα υπερόπλα (Σκαλπ) μεγάλου βεληνεκούς και η αξιοπιστία τους είναι μεγαλύτερη από εκείνη των όπλων των F-16.
Ωστόσο το εν λόγω πρόγραμμα εκσυγχρο-νισμού των γαλλικών mirage έχει ως ντεζαβαντάζ το υπερβολικά μεγάλο κόστος που κρίνεται απαγορευτικό για την Ελλάδα των Μνημονίων. Ο εκσυγχρονισμός ενός γαλλικού μαχητικού προσεγγίζει το ήμισυ του κόστους ενός καινούργιου F-35!
Πρόγραμμα 55 εκατ. για τους Patriot
Ο εκσυγχρονισμός των αμερικανικών αντιαεροπορικών Patriot ύψους 55 εκατ. αναμένεται να ξεκινήσει σύντομα στην ΙΝΤΡΑΚΟΜ μέσω χρηματοδότησης από την κατασκευάστρια εταιρεία Rethion. Στο μεταξύ ύστερα από 20 χρόνια απαξίωσης των Ρωσικών Αντιαεροπορικών Συστημάτων μέσα στα δίσεκτα χρόνια των Μνημονίων βρήκαν και αυτά τη θέση που τους αξίζει στο οπλοστάσιο των Ελληνικών Ενοπλων Δυνάμεων! Σήμερα ουδείς αμφισβητεί την αποτελεσματικότητα και την επιχειρησιακή υπέροχη των S-300, των TOR-M1 και των OSA στο Αιγαίο. Μέσα σε αυτό το κλίμα άρχισε ήδη να «τρέχει» η «κόκκινη» σύμβαση συντήρησης των ρωσικών αντιαεροπορικών που παρέμενε μπλοκαρισμένη επί δύο δεκαετίες. Το συνολικό κόστος συντήρησης υπολογίζεται στα 50 εκατ. σε βάθος πενταετίας.
Παράλληλα η ηγεσία εξετάζει το ενδεχόμενο ανανέωσης των εν λόγω συστημάτων καθώς οι κατασκευαστές προχωρούν στην παραγωγή εκσυγχρονισμένων συστημάτων με αποτέλεσμα η συντήρηση των ελληνικών πυραυλικών συστημάτων τα επόμενα χρόνια να καταστεί κοστοβόρα έως και αδύνατη κυρίως λόγω της έλλειψης ανταλλακτικών. Η συζήτηση που γίνεται είναι εάν θα πρέπει μαζί με τον εκσυγχρονισμό των αμερικανικών Patriot να γίνει αντίστοιχη παράταση ζωής και των ρωσικών αντιαεροπορικών.
Αγορά δύο επίγειων μονάδων 120 εκατ. €
Tο Πολεμικό Ναυτικό συζητάει το ενδεχόμενο προμήθειας δύο επάκτιων συστοιχιών κατευθυνόμενων βλημάτων NSM της νορβηγικής εταιρείας Kongsberg, ύψους 120 εκατ. ευρώ. Οι δύο επίγειες μονάδες προβλέπεται να εγκατασταθούν σε συγκεκριμένα νησιά του Ανατολικού και Κεντρικού Αιγαίου που θα ενεργούν ως «αβύθιστα αεροπλανοφόρα». Το πρόγραμμα περιλαμβάνει και ελληνική βιομηχανική συμμετοχή μέσω της ΜΕΤΚΑ. Οι διαδικασίες προμήθειας του εν λόγω πυραυλικού συστήματος έχουν προχωρήσει αρκετά και αφορά ένα πακέτο 40-80 βλημάτων που θα αντικαταστήσουν ή θα συμπληρώσουν τα AM-39 Block II Exocet (αέρος-επιφανείας) και ΜΜ-40 Block II (εδάφους-επιφανείας). Υπολογίζεται ότι το επόμενο 18μηνο θα μπορούσε να υπάρξει σύμβαση με έναρξη παραλαβών στα τέλη του 2020. Στο Πολεμικό Ναυτικό θεωρούν ότι η ανάπτυξη σε επιπλέον δύο νησιά (ήδη σε τρία νησιά υπάρχουν επάκτιες συστοιχίες βλημάτων ΜΜ-40 Block II) επάκτιων βλημάτων των δυνατοτήτων του NSM θα μπορούσε να επιφέρει καίριο πλήγμα στην τουρκική ναυτική υπεροπλία, σε τακτικό επίπεδο. Ο πύραυλος NSM θεωρείται δύσκολα «αναχαιτίσιμος», καθώς ενσωματώνει ορισμένα χαρακτηριστικά που εξασφαλίζουν υψηλή πιθανότητα προσβολής.
«Στο σφυρί» πυρομαχικά και 101 τεθωρακισμένα
Σε πωλήσεις αμυντικού υλικού προχωράει για πρώτη φορά το υπουργείο Αμυνας σε μια προσπάθεια να εξασφαλίσει χρήματα για τη συντήρηση και τον εν μέρει εκσυγχρονισμό του υπαρχόντων οπλικών συστημάτων. Ηδη έχουν βγει στο «σφυρί» αποσυρόμενα υλικά όπως τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού και πυρομαχικά διαφόρων διαμετρημάτων. Επίσης το Πολεμικό Ναυτικό παρέχει τα «πνευματικά δικαιώματα» στην ΙΝΤΡΑΚΟΜ για την ανάπτυξη Συστήματος Επικοινωνιών συμμετέχοντας με ποσοστό επί των κερδών στις πωλήσεις του συγκεκριμένου συστήματος σε τρίτες χώρες.
Συγκεκριμένα η Αίγυπτος αγοράζει προς 3,5 εκατ. ευρώ 101 τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού ρωσικής κατασκευής BMP που ο Ελληνικός Στράτος τα είχε εκτός ενέργειας. Επίσης η Ελλάδα παρέχει δωρεάν στην Αίγυπτο άλλα 92 ΒΜΡ που βρίσκονται σε πλήρη αχρηστία εκ των οποίων τα 72 θα φτιαχτούν στην ΕΛΒΟ με προβλεπόμενο κόστος για την Αίγυπτο ύψους 5 εκατ.! Στην τελική ευθεία βρίσκεται και η διαδικασία πώλησης πυρομαχικών και οπλοβομβίδων στη Σαουδική Αραβία ύψους 70 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για πυρομαχικά που πλέον δεν χρησιμοποιούνται στον Ελληνικό Στρατό.
«Πνευματικά Δικαιώματα» πουλάει το Πολεμικό Ναυτικό σε ελληνικές αμυντικές εταιρείες με παγκόσμια εμβέλεια. Μια άλλη πρωτόγνωρη «επιχειρηματική δράση» του υπουργείου Αμυνας είναι αυτή της ανάπτυξης του «Συστήματος Επικοινωνιών» του Πολεμικού Ναυτικού σε συνεργασία με την ΙΝΤΡΑΚΟΜ. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα βρίσκεται στην τελική φάση υπογραφής. Το «Σύστημα Επικοινωνιών» αναπτύχθηκε από την ΙΝΤΡΑΚΟΜ επ” ωφελεία του Πολεμικού Ναυτικού. Για πρώτη φορά σε σύμβαση των Ενόπλων Δυνάμεων προβλέπεται όταν η εταιρεία (ΙΝΤΡΑΚΟΜ) πουλάει σε τρίτους είναι υποχρεωμένη να δίνει στο Πολεμικό Ναυτικό ποσοστό επί των πωλήσεων ως «πνευματικά δικαιώματα» καθότι για την ανάπτυξη του εν λόγω Συστήματος εκείνο καθόρισε τις απαιτήσεις-προδιαγραφές- χρηματοδότηση και ανάπτυξή του!
«Μάχη επιβίωσης» για την ελληνική αμυντική βιομηχανία
Στο πλαίσιο προβολής της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας στο εξωτερικό η Γενική Διεύθυνση Εξοπλισμών και οι Ακόλουθοι Αμυνας που υπηρετούν σε πρεσβείες του εξωτερικού επιβάλλεται να συνοδεύουν τους εγχώριους κατασκευαστές στις διεθνείς εκθέσεις και στις διακρατικές επαφές τους προβάλλοντας τα ελληνικά αμυντικά προϊόντα. Ωστόσο ένα από τα βασικότερα προβλήματα της Ελληνικής Αμυντικής Βιομηχανίας είναι οι εμφύλιες συγκρούσεις που αποτελούν τροχοπέδη για τη μελλοντική ανάπτυξή της.
Σε μια περίοδο που κολοσσοί της παγκόσμιας αμυντικής βιομηχανίας συγχωνεύονται και από κοινού αναπτύσσονται, εδώ στην Ελλάδα οι πλανόδιοι πωλητές «κοκορομαχούν». Κατασκευαστές του ίδιου προϊόντος που θα μπορούσαν με κοινές δράσεις να καταχωρίσουν την παγκόσμια αγορά αναλώνονται σε επιχειρηματικούς καβγάδες εντός των τειχών.
Χαρακτηριστική περίπτωση η εμπλοκή από το Ελεγκτικό Συνέδριο κατά τον έλεγχο τυπικής νομιμότητας σύμβασης ύψους 8 εκατ. των ΕΑΣ που προέβλεπε συμπαραγωγή διόπτρων με τη μία από τις δύο εγχώριες εταιρείες που εδρεύουν στα Μεσόγεια.
«Ανάσα»
Τα αμυντικά όπλα που θα εγκατασταθούν στα νησιά του Αιγαίου θα είναι ικανά να αντιμετωπίσουν οποιαδήποτε αεροναυτική απειλή εξ Ανατολής. Στον Αγιο Νικόλαο, στη Σιθωνία και στη Σκύρο θα βρίσκονται οι S-300.
Οι κρατικές αμυντικές βιομηχανίες παρά τα ζωτικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν την τελευταία εικοσαετία εξακολουθούν να δίνουν τη μάχη επιβίωσης.
Στα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα (ΕΑΣ) επίκειται η πώληση του οικοπέδου της παλιάς ΠΥΡΚΑΛ στην Ελευσίνα στα ΕΛΠΕ. Από τα περίπου 22 εκατ. ευρώ που θα λάβουν τα ΕΑΣ τα περισσότερα θα πάνε προς οφειλές προς το Δημόσιο ενώ ένα μικρό μέρος που θα απομείνει θα μπορούσε να δώσει μια πρόσκαιρη «ανάσα» στην εταιρεία κυρίως για την αγορά πρώτων υλών και την έναρξη των παραγγελιών.
Για τον λόγο αυτό έχει δοθεί δίμηνη παράταση των φορολογικών υποχρεώσεων της εταιρείας. Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες, η προκαταβολή 3 εκατ. που έδωσε το Πολεμικό Ναυτικό για την παραγωγή βλημάτων «OTO Melara» αξίας 10 εκατ. πήγε στις πληρωμές του προσωπικού.
Τα ΕΑΣ παρά τα πολλαπλά και διαχρονικά προβλήματα βιωσιμότητας που έχουν εξακολουθούν να εμφανίζονται δυναμικά στην παγκόσμια αγορά. Κατά την πρόσφατη Εκθεση Αμυντικού Υλικού στο Αμπου Ντάμπι εκφράστηκε ζωηρό ενδιαφέρον για παραγγελίες πυρομαχικών από χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας.
Η Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ) ως μονοπώλιο του εγχώριου αεροναυπηγικού τομέα οφείλει να αναπτύσσει τη στρατηγική της στην υλοποίηση όλων των προγραμμάτων εκσυχρονισμού των ιπτάμενων μέσων που διαθέτουν οι Ενοπλες Δυνάμεις και τα Σώματα Ασφαλείας. Με την ολοκλήρωση των εργασιών εκσυγχρονισμού των αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας P-3 αναμένεται να ξεκινήσει ο εκσυγχρονισμός των F-16 και πιθανότατα των Mirage 2000.
Παράλληλα, το πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Αμυνας προβλέπει την επίλυση προβλημάτων για την ολοκλήρωση σύμβασης της ΕΑΒ που εκκρεμούσε για περισσότερα από δέκα χρόνια.
Βεβαίως το μεγάλο πρόβλημα σε τούτη τη χώρα είναι ο συντονισμός. Τη στιγμή που η κυβέρνηση συζητάει για ανάθεση έργου πέραν του 1,5 δισ. στην ΕΑΒ και για χρονικό βάθος πέραν των δέκα ετών, συγχρόνως το υπουργείο Οικονομικών έχει αναθέσει σε διεθνή εταιρεία (με τι τίμημα άραγε;) μελέτη βιωσιμότητας! Απίστευτο και όμως αληθινό!
? Σε τρεις εγχώριες βιομηχανίες θα διατεθούν τα 60 εκατ. που οφείλει η αμερικανική εταιρεία Rethion στο ελληνικό Δημόσιο από μη εκτέλεση παλαιότερης σύμβασης Αντισταθμιστικών Ωφελημάτων. Το πολυνομοσχέδιο του υπουργείου Αμυνας περιλαμβάνει «φωτογραφική» διάταξη για τροποποίηση παρελθόντων συμβάσεων Αντισταθμιστικών Ωφελημάτων ώστε να μη χαθούν τα χρήματα από το ελληνικό Δημόσιο. Κυριότερη εκκρεμότητα ήταν η σύμβαση της αμερικανικής εταιρείας Rethion όπου τα 60 εκατ. ευρώ προβλέπεται να διατεθούν στην εγχώρια αγορά για παραγωγή υλικών και προγραμμάτων απολύτως αναγκαία στις Ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις. Τη μερίδα του λέοντος θα λάβει η ΙΝΤΡΑΚΟΜ για τον εκσυγχρονισμό των Πάτριοτ, η Miltech θα φτιάξει τις διόπτρες του Ναυτικού ύψους 5,5 εκατομμυρίων και η Barracuda θα κατασκευάσει τρία σκάφη για τις Ειδικές Δυνάμεις ύψους 800.000 ευρώ.
Αεροσκάφη εκτός λειτουργίας
Αλυτο παραμένει για την Πολεμική Αεροπορία το πρόβλημα του εκπαιδευτικού αεροσκάφους. Σήμερα υπάρχει στη Μονάδα Εκπαιδεύσεως στην Καλαμάτα ένας μεγάλος στόλος εκπαιδευτικών αεροσκαφών που είναι εκτός λειτουργίας. Από τα 44 εκπαιδευτικά αεροπλάνα πετάνε τα 4! Το ερώτημα είναι γιατί είχαν αγοραστεί τόσο πολλά εκπαιδευτικά αεροσκάφη με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η συντήρησή τους.
Μία από τις «επιχειρηματικές» σκέψεις που υπάρχουν είναι η ανανέωση του στόλου των εκπαιδευτικών αεροσκαφών μέσω λίζινγκ και η δημιουργία Διεθνούς Αεροπορικού Κέντρου Εκπαίδευσης στην Καλαμάτα σε συνεργασία με άλλες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου καθώς υπάρχει ζήτηση από τρίτες χώρες κυρίως του Αραβικού Κόλπου.
Τέλος, η συντήρηση και η επισκευή των 70 αμερικανικών μεταχειρισμένων επιθετικών και ταυτόχρονα μεταφορικών ελικοπτέρων OH-58D Kiowa Warrior που δώρισαν οι ΗΠΑ στον Ελληνικό Στρατό θα γίνει στα στρατιωτικά εργοστάσια και το κόστος θα ανέλθει στα 42 εκατ. Ωστόσο η απόκτησή τους θεωρείται άκρως απαραίτητη καθώς εκτιμάται ότι θα δώσει νέα διάσταση στις επιχειρησιακές δυνατότητες κυρίως στα νησιά.
http://www.pentapostagma.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου