Σκόπια: Ένα δις ευρώ κόστισε μέχρι τώρα η «μακεδονοποίηση» του Γκρούεφσκι

Η εντυπωσιακή μεταμόρφωση της πρωτεύουσας της FYROM, έγινε  για να ενθαρρύνει σε  μια ισχυρότερη εθνική ταυτότητα. Όμως, αντί για αυτό, ενθάρρυνε ένα πανεθνικό κίνημα διαμαρτυρίας», γράφει ο συγγραφέας Valerie Hopkins  στο άρθρο του «Let Them Eat Alexander the Great Statues», που δημοσιεύθηκε στις 19 Ιουνίου 2016 στην ηλεκτρονική έκδοση του «Foreign Policy»- «Εξωτερική Πολιτική».

Το μουσείο για την προπαγάνδα της  ψευδομακεδονικής ταυτότητας

 Το εισιτήριο των 300 δηναρίων ($5,5)  για το Μουσείο του  Ψευδο-Μακεδονικού Αγώνα, περιλαμβάνει όχι μόνο την είσοδο, αλλά και τις υπηρεσίες  του υποχρεωτικού οδηγού. Κατά τη διάρκεια των 90 λεπτών, οι επισκέπτες δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να συνοδεύονται από τα μεγάλα διοράματα των ξένων στρατευμάτων που επιτίθενται σε Σλάβους αγρότες καθώς και τα κέρινα ομοιώματα των Σλάβων ανταρτών που προσπαθούν να απελευθερώσουν τη χώρα από τους Οθωμανούς.

Η αποστολή του Μουσείου δεν είναι τόσο παιδαγωγική, όσο πατριωτική και οι οδηγοί  που είναι παρόντες  κοιτάζουν αν η ιστορία του κρατιδίου ερμηνεύεται σωστά.

Ένας νεαρός άνδρας, ο οποίος ήταν επικεφαλής μιας ομάδα Ιαπώνων τουριστών, σταμάτησε σε φωτογραφία που έδειχνε  τη δήλωση της «Δημοκρατίας του Κρουσόβου» του  1903. Είπε ότι η δημοκρατία ήταν βραχύβια, αλλά στην πραγματικότητα ήταν πρόδρομος της σημερινής Ψευδο-Μακεδονίας των Σλάβων.

«Ήταν η πρώτη δημοκρατία στα Βαλκάνια», είπε με υπερηφάνεια, πριν συνεχίσει στην αίθουσα με τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-13.

Το μουσείο είναι το κεντρικό έργο του «Σκόπια 2014», αξίας 730 εκατομμυρίων δολαρίων ,  που έχει ως στόχο να εκτελέσει αισθητική μεταμόρφωση των αρχών της πόλης- και τέλος, της Ψευδο-Μακεδονίας ώστε να προσδώσει  μια ισχυρή (ψευδο-μακεδονική)  εθνική ταυτότητα.

Ο πρώην πρωθυπουργός Νίκολα Γκρούεφσκι, ο οποίος ξεκίνησε το έργο αυτό, είχε την ιδέα να μετατρέψει την πόλη των Σκοπίων ως μια σύγχρονη  μετα-γιουγκοσλαβική πρωτεύουσα, πρωτεύουσα του κιτς με νεοκλασικά κτήρια της μακεδονικής δόξας.

Τα «Σκόπια 2014» κατάφεραν να ενώσουν τη χώρα, αλλά όχι με τον τρόπο που ήθελε ο Γκρούεφσκι.  Αντ’ αυτού τα έργα χρησίμευσαν ως πηγή έμπνευσης, ενός αυξανόμενου  αριθμού Σλάβων να τα μεταχειρίζονται με εκφράσεις αλαζονείας.

Τα σύμβολα της Ψευδομακεδονίας

Το Μουσείο του Ψευδο- Μακεδονικού Αγώνα των Σκοπίων,  για την κρατική υπόσταση και ανεξαρτησία μαζί με τα θύματα του κομμουνιστικού καθεστώτος,  δεν είναι το μόνο έργο στα μάτια των επισκεπτών.

Στο κέντρο της πόλης υπάρχουν διάσπαρτα ακριβά έργα τέχνης που διαγράφουν μια γραμμή μεταξύ του κιτς και της προπαγάνδας.

Το άγαλμα, το οποίο είναι επίσημα γνωστό ως «Πολεμιστής σε άλογο», υποτίθεται ότι είναι ο Μέγας Αλέξανδρος, είναι 22 μέτρα ύψος και περιβάλλεται με λιοντάρια και από κοντά ακούγεται η μουσική έργου του Βάγνκερ.

Η όλη δομή κόστισε περισσότερα από 8 ή 9 εκατομμύρια δολάρια. Από την άλλη πλευρά του ποταμού Αξιού τοποθετήθηκε ένα υψηλό άγαλμα 29 μέτρων του πατέρα του, του Φιλίππου της Μακεδονίας,  ως αρχαίος πολεμιστής που κόστισε περίπου το ίδιο ποσό.

Στο σύνολο περιλαμβάνεται,, επίσης, η κατασκευή ενός μνημείου για την Μητέρα Τερέζα,  αλβανικής καταγωγής που γεννήθηκε στα Σκόπια καθώς και το Αρχαιολογικό Μουσείο που έχει ως στόχο να επιβεβαιώσει τις ψευδο-μακεδονικές αξιώσεις για τη μοναδική σχέση του σλαβικού πληθυσμού με την δυτική αρχαιότητα.

Ακόμα και τα κτήρια της πόλης του κέντρου έχουν υποστεί μεταμόρφωση, έχουν αλλάξει τις προσόψεις σε νεοκλασικό στυλ που στοίχισε 22,6 εκατομμύρια δολάρια.

Το έργο «Σκόπια 2014» έχει επικριθεί από πολλούς κατοίκους της FYROM από την αρχή, ως δαπανηρό και ως δύσκολο έργο για την προσπάθεια κατασκευής της εθνικής  ψευδο-μακεδονικής ταυτότητας του σλαβικού πληθυσμού.

Αλλά το έργο όλο και περισσότερο προκαλεί διαμαρτυρίες που εκφράζονται από την έγχρωμη επανάσταση που συγκλονίζει την πρωτεύουσα των Σκοπίων.

Κατά τις τελευταίες εννέα εβδομάδες αρκετές χιλιάδες διαδηλωτών συγκεντρώνονται κάθε απόγευμα για να διαμαρτυρηθούν στους δρόμους  μπροστά από το Κοινοβούλιο και χρωματίζουν πολλά κτήρια με φωτεινά χρώματα, χρησιμοποιώντας μπαλόνια  και πιστόλια βαφής.

Η πλατεία στην οποία τοποθετήθηκε ο Αλέξανδρος έχει γίνει ένας δημοφιλής στόχος. Οι διαδηλωτές, επίσης,  έχουν  επιτεθεί στην χαοτική δομή που την ονομάζουν ‘Πόρτα’, που έχει τη μορφή μιας ‘Αψίδας του Θριάμβου’ που αυτογελοιοποιείται αφού είναι φτιαγμένη από σκυρόδεμα και βαμμένη με λευκή βαφή για να μοιάζει με ασβεστόλιθο. Εκεί επάνω οι κάτοικοι έχουν γράψει «να μην πληρώσουμε φόρους και για αυτό!», «Αγαπώ την Ψευδο-Μακεδονία», «Με τα χρώματα ζητάμε δικαιοσύνη».

Οι διαμαρτυρίες εστιάζονται σε μεγάλο βαθμό στις καταγγελίες για διαφθορά. Για πολλούς, οι δομές του «Σκόπια 2014» είναι ένα σύμβολο της δεκάχρονης εξουσίας του Νίκολα Γκρούεφσκι που χαρακτηρίζεται  από σπατάλες και αδιαφάνεια. Αλλά ο θυμός τους στρέφεται στις νέες εγκαταστάσεις στην πόλη,  γιατί οι προσπάθειες να μετατραπεί η χώρα με δραματικό τρόπο σε μια νέα χώρα κατά πάσα πιθανότητα δεν πέτυχε.

Εθνολόγοι: Οι Σκοπιανοί είναι Βούλγαροι

Η σημερινή FYROM, είναι μια χώρα που αναγνώρισαν τα Ηνωμένα Έθνη το 1993 που αγωνίζεται με την ταυτότητά της από την ίδρυσή της, εν μέρει επειδή έχει αβέβαιο παρελθόν.

Η γεωγραφική περιοχή που τώρα είναι η FYROM ήταν μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, σχεδόν 500 χρόνια πριν από τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο του 1912 και στη συνέχεια, οι περισσότεροι εθνολόγοι κατατάσσουν τους πολίτες της ως Βουλγάρους. (Οι γλώσσες τους είναι παρόμοιες και το ζήτημα κατά πόσον η σλαβική είναι μια ξεχωριστή γλώσσα ή διάλεκτος της βουλγαρικής παραμένει πολιτικά φορτισμένη).

Στις επόμενες δεκαετίες, η περιοχή ήταν κάτω από την κατοχή της Σερβίας, ακολουθούμενη από τη Βουλγαρία, πριν από την ένταξη του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας, όπου υποβλήθηκε σε ‘εκσερβισμό’.

Από τότε που η περιοχή των Σκοπίων (Βαρντάρσκα) έγινε μέρος της Σοσιαλιστικής Ομοσπονδίας της Γιουγκοσλαβίας, στους χρόνους του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, οι γιουγκοσλαβικές αρχές άρχισαν να προωθούν μια ξεχωριστή εθνότητα την ψευδο-μακεδονική ταυτότητα και μια ξεχωριστή γλώσσα την ψευδο-μακεδονική (για να τους χωρίσουν από τους Βουλγάρους).

Οι αντιδράσεις των γειτόνων

Το 1991, μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας,  ιδρύθηκε ένα ανεξάρτητο κράτος, η FYROM και άρχισε να εδραιώνεται στην παγκόσμια σκηνή- αλλά με ελάχιστη υποστήριξη των γειτόνων της.

Η Βουλγαρία σήμερα αρνείται την ύπαρξη μιας ξεχωριστής ψευδο-μακεδονικής γλώσσας. Η Σερβία δεν αναγνωρίζει την ύπαρξη μια ξεχωριστής ψευδο-μακεδονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Και, υπάρχει η παρούσα πικρή διαμάχη με την Ελλάδα, η οποία συνεχίζει να μπλοκάρει τη χώρα σε διεθνείς οργανισμούς, όπως το ΝΑΤΟ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση με το συνταγματικό όνομα της χώρας.

(Η Ελλάδα, η οποία έχει ένα «Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα» στη Θεσσαλονίκη ισχυρίζεται ότι το όνομα ‘Μακεδονία’ ανήκει στην περιφέρεια της βόρειας Ελλάδας και ότι το όνομα είναι ένα σημείο των φιλοδοξιών της σλαβικής χώρας να προβάλει αξιώσεις πέρα από τα σύνορά της).

Το κρατίδιο έγινε δεκτό προσωρινά στα Ηνωμένα Έθνη μόνο με την ονομασία «Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας» και άλλαξε το Σύνταγμα και τη σημαία της ως απάντηση στην ελληνική πίεση.

Η κατασκευή μιας εθνικής ταυτότητας

Σύμφωνα με την Ταμάρα Τσαουσίδης, συντάκτρια στο σκοπιανό «Balkan Investigative Reporting Network» που παρακολουθεί την αύξηση του κόστους του έργου «Σκόπια 2014», η χώρα είναι βυθισμένη σε κρίση ταυτότητας.

Οι αρχές θα ήθελαν να τονισθεί ο ρόλος της Ψευδο- Μακεδονίας στη Δυτική Αρχαιότητα, αλλά  βλέπουν ότι εκεί υπάρχει μεγάλη αντιπαλότητα με την Ελλάδα, ενώ πολλοί Σλάβοι – της Ψευδομακεδονίας - λένε ότι η κληρονομιά τους είναι σλαβική, όπως αναφέρει η βυζαντινή ιστορία από τον ένατο αιώνα, όπως  βυζαντινοί είναι  και πολλοί άγιοι τους, όπως ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος.

Κατά συνέπεια, προβάλλουν το σχέδιο «Σκόπια 2014» για να δημιουργήσουν μια περήφανη αρχαία ιστορία που να σχετίζεται με τα θεμέλια του δυτικού πολιτισμού.

Η κατασκευή ενός έθνους ήταν μια προτεραιότητα του Γκρούεφσκι, όταν ήρθε στην εξουσία το 2006.

Παρά τον ψευδή μετασχηματισμό σε κλασικό ρυθμό της πρωτεύουσας του κράτους, προσπάθησε να διεκδικήσεις τους ήρωες των γειτόνων, όπως ο Μέγας Αλέξανδρος, τον οποίο οι εθνικιστές της Ψευδο-Μακεδονίας , βλέπουν ως δικό τους, προς μεγάλη έκπληξη της Ελλάδας, αφού σε αυτήν ανήκει.

Μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ο Νίκολα Γκρούεφσκι, μετονόμασε αμέσως το κύριο αεροδρόμιο της χώρας ως «Διεθνής αερολιμένα Μέγας Αλέξανδρος» και κάλεσε τους απογόνους του Μεγάλου Αλεξάνδρου (από το Πακιστάν)  να επισκεφθούν τα Σκόπια το 2008  και το 2009 και  ονόμασε το κύριο στάδιο της χώρας ως «Φίλιππος της Μακεδονίας».

Η σχέση του κράτους με τον Μέγα Αλέξανδρο είναι περίπλοκη. Πριν από τον Γκρούεφσκι, ποτέ ο αρχαίος βασιλιάς δεν συνδέθηκε με την ιστορία του σλαβικού κράτους των Σκοπίων, όπως λέει ο πρώην  δημοσιογράφος Μπόριαν Γιοβανόφσκι.

Οι προσπάθειες του Νίκολα Γκρούεφσκι, όπως φαίνεται δεν είχαν αποτέλεσμα να κάνουν το λαό να αισθάνεται ως Ψευδομακεδόνες και να αποκτήσουν «συγγένεια» με τον υποτιθέμενο εθνικό τους ήρωα.

Απέτυχε η ‘μακεδονοποίηση» του πληθυσμού

Μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 2013 από το Ινστιτούτο Κοινωνικών Επιστημών και Ανθρωπιστικών Σπουδών το 2013 στα Σκόπια για το πώς το έργο «Σκόπια 2014» συντείνει στην εθνική ταυτότητα, δείχνει ότι λιγότερο από το 10 τοις εκατό των ανθρώπων βλέπουν τον Αλέξανδρο ως την πιο σημαντική προσωπικότητα της Ψευδο-Μακεδονίας, ούτε αισθάνονται κάποια σύνδεση με την αρχαία περίοδο που εκπροσωπούσε.

Η μελέτη καταλήγει, επίσης, στο συμπέρασμα ότι ακόμη και μετά από αρκετά χρόνια του έργου «Σκόπια 2014», το 32 % των ερωτηθέντων εξακολουθεί να αισθάνεται μια αίσθηση πολιτισμικής κατωτερότητας και σύγχυσης ως προς την ταυτότητά τους καθώς η προσπάθεια του Γκρούεφσκι να δημιουργήσει μια αίσθηση μακεδονικής καταγωγής, έχει σαφώς αγνοηθεί από ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού.

Ο αλβανικός πληθυσμός

Το μουσείο του ψευδομακεδονικού αγώνα για παράδειγμα δεν αναφέρει καν τους Αλβανούς, οι οποίοι εκτιμάται ότι συνθέτουν μεταξύ του 25 και 30 τοις εκατό του πληθυσμού του σλαβικού κράτους.

(Η τελευταία απογραφή ήταν το 2002 και οι αρχές είναι διστακτικές για την οργάνωση μιας νέας απογραφής λόγω της πολιτικής αντιπαράθεσης για τη μετανάστευση και τη δημογραφία).

Όσον αφορά το υπόλοιπο του έργου «Σκόπια 2014», με εξαίρεση τη Μητέρα Τερέζα, υπάρχουν πολύ λίγες δομές που αναγνωρίζουν την αλβανική κληρονομιά της χώρας.

Το ζήτημα του ρόλου των Αλβανών στη χώρα αυτή προβληματίζει. Το 2001 οι Αλβανοί είχαν πάρει τα όπλα σε έναν εμφύλιο πόλεμο ζητώντας περισσότερα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης της αλβανικής γλώσσας ως εθνικής γλώσσας.

 Ένα δισεκατομμύριο ευρώ το κόστος του «Σκόπια 2014»

Όταν το έργο «Σκόπια 2014» δημοσιεύθηκε αρχικά το 2010, η κυβέρνηση υποστήριξε ότι θα κοστίσει €80 εκατομμύρια. Μέχρι σήμερα έχει φθάσει στα €640 εκατομμύρια (730 εκατομμύρια δολάρια) και η τιμή αυξάνεται σταθερά, αφού οι κατασκευές συνεχίζονται, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της «Balkan Investigative Reporting Network» στα Σκόπια.

«Το συνολικό ποσό μπορεί να υπερβαίνει το € 1.000.000.000 πριν ακόμη τελειώσει», δήλωσε η Τσαουσίδης.

Ξοδεύονται περίπου 96 εκατομμύρια ευρώ ετησίως μέχρι σήμερα ή το 3 τοις εκατό του ετήσιου προϋπολογισμού της χώρας- όσα επρόκειτο να δοθούν στο Υπουργείο Υγείας.

«Η όλη διαδικασία αποτελεί ένα σύμβολο της εξουσίας του Γκρούεφσκι», είπε η Ταμάρα Τσαουσίδης. Οι διαδικασίες υποβολής προσφορών δεν έχει διαφάνεια, είπε, και οι κατασκευές ακολουθούν συχνά η μία την άλλη σε μία ημέρα, χωρίς καμία προειδοποίηση.

Ο Γκρούεφσκι υπερασπίζεται τις δημιουργίες του. Σε βιβλίο που εκδόθηκε για να σηματοδοτήσει το άνοιγμα του Μουσείου του Ψευδομακεδονικού Αγώνα, τον Οκτώβριο του 2012 είχε γράψει: « τα αντιπολιτευτικά ΜΜΕ και ορισμένοι εμπειρογνώμονες έχουν δείξει μεγάλη αντίσταση  στο σύνολο του έργου «Σκόπια 2014», ακόμη και όταν το έργο βρισκόταν  στο στάδιο της προετοιμασίας…, δημιούργησαν  πολλές εικασίες με πολλές ψευδείς πληροφορίες,  με τη γελοιοποίηση, τη χειραγώγηση και πολλά ψέματα».

Ωστόσο, οι διαδηλωτές της ‘Έγχρωμης Επανάστασης’  δεν πείθονται με τέτοια λόγια. Οι διαμαρτυρίες θα προχωρήσουν. Ο πρόεδρος Ιβάνοφ ανακάλεσε πρώτα μερικώς την απόφασή του για απονομή χάριτος σε πολιτικά πρόσωπα που εμπλέκονται στο σκάνδαλο των τηλεφωνικών υποκλοπών. Ανακάλεσε την απόφασή του για 22 άτομα από τα 56 που ήταν υπό εισαγγελική έρευνα.  Κατόπιν προχώρησε στην ακύρωση της συνολικής απόφασης. Οι διαδηλωτές δεν πείθονται ούτε και με τις ενέργειες αυτές. Ζητούν το σχηματισμό μιας μεταβατικής κυβέρνησης που θα βάλει τη χώρα στο δρόμο για ελεύθερες εκλογές και την απόσυρση των κατηγοριών εναντίον δεκάδων διαδηλωτών που συνελήφθησαν για βανδαλισμό.

Παρότι οι διαδηλώσεις συνεχίζονται, οι κατασκευές  του έργου «Σκόπια 2014» συνεχίζονται. Μόλις τον περασμένο μήνα, οι κάτοικοι του Δήμου του Κέντρου ξύπνησαν με δύο νέα αγάλματα Αλβανών ηρώων, τα οποία στήθηκαν μυστηριωδώς από τη μια μέρα στην άλλη. Ο Δήμος αρνείται οποιαδήποτε ανάμειξη.

--

Το κείμενο μεταφράστηκε από το σκοπιανό ‘Λοκάλνο’. Το άρθρο στην αγγλική, στο Foreign Policy,  είναι  εδώ

The Hellenic Information Team