Εντυπωσιακά ψηφιδωτά δάπεδα από τον 4ο αιώνα μ.Χ. στο φως, στο Ακάκι, Κύπρος

 

Εντυπωσιακά ψηφιδωτά δάπεδα που χρονολογούνται στον 4ο αιώνα μ.Χ. και βρίσκονται σε εξαιρετικά καλή κατάσταση αποκαλύφθηκαν στον αρχαιολογικό χώρο Ακακίου της Κύπρου.

Ένα μοναδικής αξίας ψηφιδωτό με πλούσιο γεωμετρικό διάκοσμο, που χρονολογείται στον 4ο μ.Χ. αιώνα και απεικονίζει παράσταση αρματοδρομιών σε εξέλιξη εντός ιπποδρόμου, έφερε στο φως η ανασκαφή του Τμήματος Αρχαιοτήτων Κύπρου εντός της «νεκρής» ζώνης στην κοινότητα Ακακίου της Λευκωσίας.

Τα ψηφιδωτά δάπεδα παρουσιάστηκαν χθες στο πλαίσιο συνέντευξης Τύπου επί τόπου, παρουσία του υπουργού Μεταφορών, Επικοινωνιών και Έργων Μάριου Δημητριάδη.

Η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως τα πολύ σημαντικά ψηφιδωτά δάπεδα πριν από ένα χρόνο, αποκαλύπτοντας τμήμα τους στην τοποθεσία Πιάθκια της κοινότητας Ακακίου. Η ανασκαφική έρευνα συνεχίστηκε φέτος για την πλήρη αποκάλυψη του ψηφιδωτού δαπέδου, το οποίο θεωρείται μια από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις στην σύγχρονη αρχαιολογική ιστορία της Κύπρου.

Το ψηφιδωτό έχει μήκος 26 μέτρα και πλάτος 4 μέτρα, καλύπτει δηλαδή επιφάνεια 104 τ.μ. και απεικονίζει σκηνή ιπποδρόμου με πλούσιο γεωμετρικό διάκοσμο. 
Η ανασκαφική έρευνα στον χώρο άρχισε το 2013. Κατά την πρώτη ανασκαφική περίοδο είχαν εντοπιστεί οικοδομικά κατάλοιπα σε ελάχιστο βάθος κάτω από την επιφάνεια του εδάφους. 
Σύμφωνα με το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου, ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει μία τεράστια δεξαμενή διαστάσεων 10x14 μέτρα, που φαίνεται να είχε ουσιαστικό ρόλο στη χρήση του χώρου. Το 2014 δεν έγιναν ανασκαφές.

Σύμφωνα με την Φρύνη Χατζηχριστοφή, αρχαιολογική λειτουργό του τμήματος Αρχαιοτήτων και επικεφαλής της ανασκαφής, οι σκηνές ιπποδρόμου θεωρούνται σπάνιες, ιδιαίτερα στις ανατολικές επαρχίες της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Συγκεκριμένα, μόλις δύο συναντούνται στην Ελλάδα και συνολικά επτά στον κόσμο και δη στις δυτικές επαρχίες της αυτοκρατορίας: Βόρεια Αφρική, Γαλλία και Ισπανία.

Το ψηφιδωτό μπορεί να χρονολογηθεί στο πρώτο μισό του 4ου αιώνα μ.Χ. και σύμφωνα πάντα με την κ. Χατζηχριστοφή, μάλλον ανήκει σε πλούσια έπαυλη.

To ψηφιδωτό εντυπωσιάζει για την πολυ καλή κατάσταση στην οποία βρίσκεται όσο και για την υψηλή ποιότητα κατασκευής του.

Σύμφωνα, δε, με το Τμήμα Αρχαιοτήτων, η παρουσία του σε μια απομακρυσμένη περιοχή της ενδοχώρας προσφέρει νέα σημαντικά στοιχεία για αυτή την περίοδο στην Κύπρο και προσθέτει στις γνώσεις μας για τη χρήση ψηφιδωτών δαπέδων στο νησί.
Το 2015, η έρευνα επικεντρώθηκε σε δύο τομείς: στα νότια της δεξαμενής όπου το 2013 εντοπίστηκαν κατάλοιπα ψηφιδωτού δαπέδου και στα ανατολικά του χώρου, όπου αποκαλύφθηκαν τρία δωμάτια ανισομερή μεταξύ τους που πιθανόν να σηματοδοτούν το ανατολικό άκρο του κτιρίου, καθώς και τέσσερα παράλληλα λαξεύματα στον φυσικό βράχο.
Η εικονική σκηνή αρματοδρομιών περιλαμβάνει τέθριππα, στα οποία απεικονίζεται όρθιος ο ηνίοχος, τα οποία αγωνίζονται γύρω από τον εύριπο (spina). Κάθε άρμα συνοδεύεται από δύο επιγραφές. Στην ανατολική άκρη του εύριπου διακρίνεται η meta, δηλαδή το σημείο στροφής των αρμάτων, η οποία αποδίδεται ως ένα κυκλικό βάθρο πάνω στο οποίο στηρίζονται τρεις κώνοι που απολήγουν σε ωό. Πάνω στον εύριπο απεικονίζονται επίσης τρεις κίονες που απολήγουν σε τρία χάλκινα δελφίνια, από τα οποία ρέει νερό, και ένας ναΐσκος. Ανάμεσα στα άρματα εμφανίζονται ένας έφιππος άνδρας και δύο πεζοί άνδρες που κρατούν ο ένας μαστίγιο και ο άλλος αγγείο με νερό.
Η φετινή ανασκαφή επικεντρώθηκε σε τρεις τομείς: 
1) στα βόρεια της δεξαμενής όπου εντοπίστηκαν διάφορα υπέργεια και υπόγεια κανάλια που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τον τρόπο με τον οποίο γέμιζε και άδειαζε η δεξαμενή 
2) στα δυτικά της δεξαμενής όπου φάνηκε ότι ο χώρος δεν ήταν καλυμμένος με ψηφιδωτό δάπεδο. Η ανασκαφή σε αυτό το σημείο δεν ολοκληρώθηκε και θα συνεχιστεί το 2017 
3) στα νότια της δεξαμενής όπου το 2015 εντοπίστηκε μακρόστενη στοά με ψηφιδωτό δάπεδο, το οποίο απεικονίζει παράσταση αρματοδρομιών σε εξέλιξη εντός ιπποδρόμου.
Κατά τη φετινή έρευνα αποκαλύφθηκε ολόκληρη η παράσταση του ιπποδρόμου. Φάνηκε ότι πρόκειται για τέσσερις διαφορετικές φάσεις ενός αγώνα με τέσσερα τέθριππα στον ιππόδρομο. Τα δύο ονόματα που συνοδεύουν κάθε τέθριππο αντιστοιχούν το ένα στον ηνίοχο και το άλλο σε ένα από τα άλογα. Πάνω στον εύριπο εμφανίστηκε, εκτός από τους ναΐσκους και του κίονες με τα δελφίνια από τα οποία ρέει νερό αντίστοιχα με εκείνα που βρέθηκαν στο τμήμα του ψηφιδωτού που αποκαλύφθηκε το 2015, ο μηχανισμός με τον οποίο μετρούσαν τους γύρους, που ολοκληρώνονταν κατά τον αγώνα.
Στο δυτικό άκρο της στοάς ήρθε στο φως πίνακας με κυκλικό μοτίβο πλοχμού (συμπλεκόμενες λωρίδες) μέσα στον οποίο ενσωματώνονται εννέα μετάλλια, οκτώ μετάλλια ανάμεσα στον πλοχμό και ένα στο κέντρο της σύνθεσης, που φέρουν προτομές γυναικείων μορφών. Παρόλο που το δάπεδο δεν έχει ακόμη συντηρηθεί και καθαριστεί από τα άλατα, που καλύπτουν τα περισσότερα μετάλλια, το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου αναφέρει ότι μπορούν να ταυτιστούν οι μορφές με τις εννέα μούσες, εφόσον η κάθε μία κρατά το σύμβολο της ιδιότητας της.
Τoν χώρο της ανασκαφής επισκέφθηκε σήμερα ο υπουργός Μεταφορών της Κύπρου, Μάριος Δημητριάδης, ο οποίος εξέφρασε τη χαρά και την υπερηφάνεια του για «το πραγματικά αξιόλογο εύρημα». Επίσης, επισήμανε τον ρόλο του Τμήματος Αρχαιοτήτων στην Κύπρο, αναφέροντας ότι «επιτελεί σημαντικό έργο, στο οποίο όλοι πρέπει να είμαστε αρωγοί, διότι αναδεικνύει την τεράστια αρχαία κληρονομιά που έχει η Κύπρος».

Η διευθύντρια του Τμήματος Αρχαιοτήτων, δρ Μαρίνα Σολωμίδου- Ιερωνυμίδου δήλωσε πως ο χώρος θα προστατευτεί, ενώ θα γίνουν προσωρινές κατασκευές για φύλαξή του. Επίσης, είπε ότι ακολούθως θα διαρρυθμιστεί με τέτοιο τρόπο και θα αναβαθμιστεί, ώστε να ανοίξει για το κοινό.

Αναδημοσίευση από τη σελίδα ΑΝΑΣΚΑΦΗ  http://anaskafi.blogspot.gr/

Πηγή: Παράθυρο , in.gr, με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ