Ηθικό στη μάχη – Ανάλυση (Γερμανία, 30 Απριλίου 1946) – «Η ποιότητα του ηθικού»

..

μέρος 1^ο

του στρατάρχη σερ Μπέρναρντ Μοντγκόμερυ
υποκόμη του Αλαμέιν (1887– 1976)

(Μετάφραση: Υπλγός (ΠΖ) Δουρδούλης Γεώργιος)

Αυτό το έγγραφο είναι μία προσπάθεια να αναλυθεί από πού πηγάζει το ηθικό στη μάχη και κατ’ επέκταση να ανακαλυφθεί πώς μπορεί αυτό να αναπτυχθεί. Το υψηλό ηθικό ορίζεται ως η αντοχή και το θάρρος που απαιτείται για την υποστήριξη σε κούραση και σε κίνδυνο. Με άλλα λόγια, η αξία εκείνη που κάνει τους άνδρες να προχωρήσουν μπροστά κατά την επίθεση και να κρατήσουν το έδαφος τους κατά την άμυνα. Είναι η αξία εκείνη, χωρίς την οποία κανένας πόλεμος δε μπορεί να κερδηθεί.

Είναι αναγκαίο να υπάρχει ένα σαφές πλάνο προκειμένου η ανάλυση του ηθικού να ισχύει για την πραγματικότητα της Στρατιωτικής εκπαίδευσης. Ως εκ τούτου, έχω εκδώσει στους Διοικητές Σωμάτων του Στρατού του Ρήνου, για τον καθένα χωριστά, ένα έγγραφο που ονομάζεται «Morale in Battle: Outline Plan» (Ηθικό στον Πόλεμο: Περίγραμμα Σχεδίου).

Επιπρόσθετα, έχουν πάρει οδηγίες να ξεκινήσουν εκπαίδευση πάνω στο ηθικό, βασισμένο σ’ αυτό το Περίγραμμα Σχεδίου.

Sir Bernard Montgomery
Field Marshal of Alamein
Διοικητής Βρετανικών Δυνάμεων του Ρήνου

.

Κεφάλαιο 1. Η ποιότητα του ηθικού

1. Στον πόλεμο, το ηθικό πολλών ανδρών ανυψώνεται και οι χαρακτήρες τους σφυρηλατούνται και δένονται κατ’ αναλογία με τις ταλαιπωρίες και τους κινδύνους που καλούνται να αντιμετωπίσουν. Αυτοί οι άνδρες συχνά διακρίνονται στο πεδίο της μάχης για τις θαρραλέες και τολμηρές πράξεις τους, και αντέχουν με απαράμιλλο σθένος και υπομονή τα εμπόδια που απλώνονται μπροστά τους.

2. Ωστόσο, κάποιοι άλλοι άνδρες, μπορεί κάτω από την πίεση των κακουχιών και των κινδύνων να παραδοθούν στο φόβο και την κούραση και να αφήσουν τους χαρακτήρες τους να αλλοιωθούν. Αυτή η αλλοίωση συνήθως παίρνει τη μορφή της κάμψης του ηθικού, το οποίο έχει σαν αποτέλεσμα την ατολμία και την ατημέλητη εμφάνιση. Στη μάχη, άνδρες οι οποίοι δεν λυγίζουν, εμφανίζονται καθαροί και γεμάτοι ενέργεια, ενώ όσοι λυγίζουν θα είναι βρώμικοι και ατημέλητοι. Παρομοίως, οι άτολμοι Αξιωματικοί κατά τη διάρκεια παύσης εχθροπραξιών θα βρίσκονται να σέρνονται στις ακαθαρσίες κάποιου υπογείου, ενώ οι αγγελιοφόροι και διαβιβαστές τους αποκομμένοι από το φως της ημέρας, θα προσπαθούν να κάνουν τη δουλειά τους υπό το φως ενός τρεμάμενου κεριού. Σ’ αυτές τις τελευταίες περιπτώσεις παρατηρείται μια γενικότερη αλλοίωση του χαρακτήρα εξαιτίας της μερικής παράδοσης στο φόβο.

3. Σε ακραίες περιπτώσεις, άνδρες οι οποίοι φοβήθηκαν, κατέρρευσαν σε υπέρμετρο βαθμό. Χωρίς να έχουν πλέον τον απόλυτο έλεγχο του εαυτού τους, «μεταμορφώθηκαν» σε πρόβατα ή λαγούς, χωρίς να μπορούν να δράσουν μόνοι τους ή να σκεφτούν ορθολογικά. Τα ένστικτά τους γίνανε σαν αυτά μιας αγέλης. Γίνανε δηλαδή ή παράλυτοι από φόβο ή κυριευμένοι από ένα παραλογιζόμενο πανικό. Αυτοί οι άνδρες είναι μικρές εξαιρέσεις, αλλά είναι αυτοί που υπενθυμίζουν την αξία του υψηλού ηθικού. Ο καλός στρατιώτης – αυτός με υψηλό ηθικό – δεν παραδίνεται στο φόβο και διατηρεί το επίπεδό του. Ο κακός στρατιώτης – αυτός με χαμηλό ηθικό – γίνεται ανίκανος να δράσει από μόνος του και κατά μία έννοια έχει αποβάλλει ένα κομμάτι της προσωπικότητάς του.

4. Το ηθικό είναι μία πνευματική και ηθική αξία. Είναι μία αξία που προσιδιάζει στα ανθρώπινα όντα, επειδή είναι απαραίτητα προϊόν ενός μυαλού με συνείδηση. Είναι αυτό που στο πεδίο της μάχης κρατά τους άνδρες στο επίπεδο της ανθρωπιάς. Αλλά το επίπεδο της ανθρωπιάς δεν είναι αρκετό επειδή το ισχυρότερο ανθρώπινο ένστικτο είναι το ένστικτο της επιβίωσης. Το ηθικό επίσης είναι εκείνο το οποίο εμφανίζει τον κρυμμένο ηρωισμό του ανθρώπου έτσι ώστε να κατανικήσει την επιθυμία του να διαλέξει τον εύκολο δρόμο και να παραδοθεί στο φόβο. Η αρετή αυτή η οποία συντηρεί την ανθρώπινη αξιοπρέπεια στη μάχη και ταυτόχρονα αναπτύσσει τον ανθρώπινο ηρωισμό είναι το υψηλό ηθικό.

5. Είναι απαραίτητο τώρα να ξεκαθαρίσουμε τι δεν είναι το υψηλό ηθικό. Δεν είναι η ικανοποίηση ή η ευχαρίστηση που γεννάται από την ευκολία ή την άνεση των συνθηκών διαβίωσης. Και τα δύο αυτά περιέχουν ένα ίχνος εφησυχασμού, μια αποδοχή της πολυτέλειας ως αυτοσκοπό. Το υψηλό ηθικό είναι κάτι πολύ περισσότερο από οτιδήποτε από αυτά. Γι’ αυτό προϋποθέτει απαραίτητα την ικανότητα του ανθρώπου να νικήσει ταλαιπωρίες και κινδύνους και να συνεχίσει το έργο του.

6. Το υψηλό ηθικό δεν επιτυγχάνεται μόνο μέσω της φυσικής κατάστασης και της υγείας. Είναι σημαντικό να μη συγχέουμε τη φυσική ευεξία με το ηθικό. Τα χαρούμενα πρόσωπα ανδρών μετά από ένα καλό παιχνίδι ποδοσφαίρου δεν απεικονίζουν απαραίτητα πρόσωπα ανθρώπων με καλό ηθικό. Το ηθικό είναι περισσότερο πνευματική παρά σωματική αξία. Είναι η αποφασιστικότητα να υπερνικήσεις εμπόδια. Είναι το ένστικτο το οποίο οδηγεί τον άνθρωπο μπροστά και
ενάντια στις επιθυμίες του.

7. Το υψηλό ηθικό δεν είναι η ευτυχία. Η ευτυχία ίσως να είναι ένας παράγοντας που συμβάλει στη διατήρηση του ηθικού για μεγάλη περίοδο, δεν είναι όμως τίποτε περισσότερο απ’ αυτό. Ένας άνδρας μπορεί να είναι δυστυχισμένος αλλά μπορεί ακόμα, κανονικά και χωρίς παράπονα, να προωθηθεί και να αμυνθεί κατά την έννοια του ορισμού.

8. Το υψηλό ηθικό δεν είναι η σκληρότητα. Κάποιοι πολύ σκληροί άνδρες σ’ αυτόν τον πόλεμο αποδείχτηκαν πολύ απογοητευτικοί εν δράσει. Η σκληρότητα είναι ένα σωματικό και όχι πνευματικό προσόν. Οι σκληροί άνδρες συχνά παρουσιάζουν μια μεμονωμένη πράξη ανδρείας. Το ηθικό ωστόσο, δεν είναι μια αξία η οποία παράγει μια στιγμιαία πράξη. Το ηθικό επηρεάζει τη συμπεριφορά ανά πάσα στιγμή.

9. Εν συντομία, το υψηλό ηθικό είναι η αξία εκείνη η οποία είναι καλή από μόνη της και κρυμμένη σ’ όλους τους ανθρώπους. Είναι αυτό που διατηρεί την ανθρώπινη ακεραιότητα. Είναι αυτό που επιτρέπει στον άνθρωπο να υπερνικήσει το φόβο και την κούραση. Είναι αυτό που εμπλέκεται με την ιδέα της συνείδησης, αλλά δεν πρέπει να το συγχέουμε με τη φυσική κατάσταση ή με την ευτυχία ή με την ανθεκτικότητα.

Κεφάλαιο 2. Βασικοί παράγοντες του ηθικού

10. Είναι τώρα απαραίτητο να λάβουμε υπόψη ποιοι παράγο- ντες συνιστούν το ηθικό του στρατιώτη στην ένταση της μάχης. Συγκεκριμένοι παράγοντες που μπορεί να περιγραφούν ως απαραίτητες συνθήκες, χωρίς τις οποίες, το υψηλό ηθικό δεν μπορεί να υπάρξει.

Αυτοί οι 4 βασικοί παράγοντες είναι:

(1) Η Ηγεσία

(2) Η Πειθαρχία

(3) Η Συντροφικότητα

(4) Ο Αυτοσεβασμός

Ένας πέμπτος παράγοντας, η «Αφοσίωση σ’ ένα Σκοπό», πρέπει να υπάρχει αλλά δεν είναι απαραίτητο να ασκεί επιρροή σ’ όλους τους στρατιώτες. Εν κατακλείδι, υπάρχουν αναρίθμητοι τέτοιοι παράγο- ντες οι οποίοι είναι μεγάλης σημασίας αλλά δεν καθιστούν απαραίτητες συνθήκες.

Αντιγραφή Μέλια.

.

Πηγή: Γενικό Επιτελείο Εθνικής Αμύνης (αρχείο σε μορφή pdf)

H φωτογραφία του Bernard Law Montgomery είναι από τη Wikipedia

Από: averoph.wordpress.com