Ο Μπαρμπαρόσα από τη Λέσβο που έγινε ναύαρχος του οθωμανικού στόλου!
Φόβος και τρόμος των νερών του Αιγαίου και της Μεσογείου, ο ναυτικός και έμπορος αρχικά Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα έζησε μια ζωή βγαλμένη από κινηματογραφική ταινία.Από ένα ταπεινό ψαροχώρι της Λέσβου μέχρι την κωνσταντινουπολίτικη αυλή του σουλτάνου και από τα σκοτεινά κυβερνητικά κτίρια της Βενετίας μέχρι τα χλιδάτα παλάτια του Αλγερίου, η ιστορική αλήθεια για τη ζωή του γνωστότερου κουρσάρου και θαλασσοπόρου διαπλέκεται με τον μύθο, κάνοντας τη βιογραφία του σταυρόλεξο για γερούς λύτες.
Τέτοια ήταν η δεινότητά του στις ναυμαχίες και τόσο τρανό είχε γίνει το όνομά του στη Μεσόγειο που ο σουλτάνος Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής δεν δίστασε να του αναθέσει την οργάνωση του πρώτου επαγγελματικού οθωμανικού στόλου (1533), μετατρέποντάς τον σε μια νύχτα από κουρσάρο σε αρχιμπέη του Αιγαίου και ναύαρχο του στόλου του τελικά!
Και βέβαια ο Κοκκινογένης αντάμειψε την αβρότητα του οθωμανού αυτοκράτορα χαρίζοντάς του την Αλγερία και την Τυνησία, οι οποίες περιήλθαν στα τούρκικα χέρια από τις πρωτοβουλίες του πρώην πειρατή.
Αλίμονο όμως, ο Μπαρμπαρόσα ήταν ένας αδίστακτος και ανελέητος άνθρωπος και το χρονικό της ζωής του είναι μια σταυροφορία πλιάτσικου, ανθρωποσφαγής και δουλεμπορίου. Κάτω από την προστασία του ίδιου του σουλτάνου (και εκτελώντας συχνά εντολές του), ο Χαϊρεντίν Πασά σκόρπισε τον θάνατο στα ελληνικά νησιά και την ευρύτερη Μεσόγειο, ερημώνοντας με τις επιδρομές του νησιά ολόκληρα, σκοτώνοντας αμάχους και αιχμαλωτίζοντας Έλληνες που πουλούσε κατόπιν στα σκλαβοπάζαρα.
Οι ιστορικοί του καταμαρτυρούν σήμερα τις σφαγές στην Κέρκυρα (πάνω από 140 οικισμούς), την Αστυπάλαια και γενικότερα τις Κυκλάδες και Σποράδες, ενώ ορόσημο θηριωδίας παραμένει η σφαγή των Κυθήρων με πάνω από 7.000 αμάχους. Όσο για τη ζοφερή κληρονομιά του, ακόμα και 3 αιώνες μετά τον θάνατό του οι παράκτιες πόλεις της Μεσογείου μαστίζονταν από κουρσάρικες επιδρομές από τους επιγόνους του…
Πρώτα χρόνια
Ο Χαΐρ αντ Ντιν γεννιέται το 1475-1478 σε ψαροχώρι της Λέσβου, τμήμα τότε της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η μητέρα του, Κατερίνα (ή Καταλίνα), ήταν χριστιανή ελληνικής καταγωγής και ο πατέρας του, Γιακούπ Αγά Χιζίρ, είτε τούρκος αξιωματικός του ιππικού (σπαχής) είτε εξισλαμισμένος Έλληνας (γενίτσαρος) είτε τέλος μουσουλμάνος αλβανικής καταγωγής, καθώς εδώ οι πηγές δεν φαίνεται να συμφωνούν.
Όπως κι αν έχει η ιστορική αλήθεια, ο Χαΐρ ήταν ο τρίτος από τους 4 γιους της οικογένειας του αγγειοπλάστη, ο οποίος αγόρασε κάποια στιγμή μια βάρκα για να πουλά τα αγαθά του και στα γύρω νησιά. Κι έτσι οι γιοι του μπήκαν από νωρίς στη θάλασσα βοηθώντας την πατρική επιχείρηση. Ενώ όμως τα μεγαλύτερα αδέρφια του λειτουργούσαν το σκάφος του πατέρα, ο Χαΐρ απέκτησε σύντομα το δικό του, λειτουργώντας πια και ως ανεξάρτητος έμπορος στις ακτές της Μεσογείου.
Μεταξύ 1504-1510, τα πλοία του Ορούτζ (του μεγαλύτερου αδερφού του) και του Χαΐρ βοήθησαν στη μεταφορά του μουσουλμανικού πληθυσμού από την Ισπανία στη Βόρεια Αφρική, μετά την πτώση της Γρανάδα και την ισλαμική εθνοκάθαρση της ισπανικής Ιεράς Εξέτασης.
Οι ευγνώμονες μετανάστες αποκαλούσαν τον Ορούτζ «Μπάμπα Ορούτζ», οι χριστιανοί της Ιταλίας το άκουσαν όμως ως «Μπαρμπαρόσα» («Κοκκινογένης» στη γλώσσα τους), κάτι που έδενε εξάλλου με την εξωτερική όψη των δύο αντρών (Ορούτζ και Χαΐρ ήταν αμφότεροι κοκκινοτρίχηδες). Κι έτσι το παρατσούκλι είχε έρθει για να μείνει.
Οι περιπέτειες με την ισπανική αρμάδα και το σαφώς πιο επικερδές πλιάτσικο από το νόμιμο εμπόριο έκαναν τα δυο αδέρφια να παρατήσουν τις νόμιμες επιχειρήσεις και να στραφούν στην πειρατεία, βάζοντας πρώτο στόχο τα νησιά του Αιγαίου. Μέχρι το 1512, η φήμη των δύο πειρατών ήταν ικανή να κόψει την ανάσα στους πληθυσμούς της Μπαρμπαριάς…
Από κουρσάρος, βασιλιάς
Ήταν το 1516 όταν ο Χαΐρ και ο μεγαλύτερος αδελφός του ενορχήστρωσαν γιγαντιαία θαλάσσια αλλά και χερσαία επιδρομή στην Αλγερία, που ήταν κάτω από ισπανικό ζυγό. Οι Μπαρμπαρόσα ήθελαν να απελευθερώσουν τα εδάφη και να δημιουργήσουν έτσι μια στιβαρή κουρσάρικη βάση, έδρα για τις κατοπινές επιδρομές τους. Έφτασαν μάλιστα να ονειρεύονται το δικό τους κράτος, στα εδάφη γύρω από την πόλη, γιατί όχι και στη διπλανή Τυνησία (την κατέλαβαν το 1520), μια δυνατή και πειρατική χώρα δηλαδή.
Για να το καταφέρουν βέβαια αυτό χρειάζονταν τη βοήθεια των πανίσχυρων Οθωμανών, πρώτα όμως έπρεπε να αποδείξουν την αξία τους. Κι έτσι κατάφεραν πράγματι να εκδιώξουν τους κονκισταδόρες από την Αλγερία, με τον μεγάλο αδερφό Ορούτζ να μετατρέπεται μέσα σε ένα βράδυ σε σουλτάνο της Αλγερίας! Ο μικρός αδερφός πάντα στο πλευρό του, εκτελούσε χρέη «δεξιού χεριού».
Η ηγεμονία τους όμως δεν ήταν εξασφαλισμένη και ο σουλτάνος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας άδραξε την ευκαιρία για να καπαρώσει τα αδέλφια: η Αλγερία θα γινόταν τμήμα των οθωμανικών εδαφών και ο Ορούτζ θα ήταν τώρα μπέης της Αλγερίας. Όπως και έγινε, αν και ο Ορούτζ θα έπεφτε σύντομα νεκρός από την εκδίκηση των Ισπανών (1518), αφήνοντας τη θέση του στον Χαΐρ με το παρατσούκλι Μπαρμπαρόσα…
Μπέης της Αλγερίας και πιστός υπηρέτης της Υψηλής Πύλης
Το 1520, ανέβαλε τα ηνία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ο Σουλεϊμάν, που θα έμενε γνωστός στην Ευρώπη ως «Μεγαλοπρεπής». Εκτιμώντας τη βοήθεια που παρείχαν οι Τούρκοι στο νεότευκτο σουλτανάτο του, ο Μπαρμπαρόσα πρόσφερε στον νέο βασιλιά τις υπηρεσίες του τρομερού πειρατικού του στόλου. Κάτω εξάλλου από τη δράση του Κοκκινογένη, η Αλγερία είχε μετατραπεί σε πειρατικό κέντρο της Μεσογείου, συγκεντρώνοντας όλη την κουρσάρικη δραστηριότητα της Βόρειας Αφρικής!
Κι έτσι, στη νέα του συμφωνία με τον σουλτάνο, ο Μπαρμπαρόσα ήταν πια ο απόλυτος ηγέτης των ακτών της Μπαρμπαριάς, αρχίζοντας πια να δημιουργεί τις δικές του χερσαίες δυνάμεις, την ίδια ώρα που ο πειρατικός του στόλος λειτουργούσε πια με τη δικαιοδοσία της Υψηλής Πύλης: ήταν μια πολύ επικερδής συμφωνία για τον ίδιο! Ταυτόχρονα, τα πειρατικά του εφορμούσαν στα πλοία του ισπανικού, του ιταλικού και του γαλλικού στόλου, λεηλατώντας τους θησαυρούς και αιχμαλωτίζοντας χριστιανούς, οι οποίοι πωλούνταν κατόπιν στα σκλαβοπάζαρα. Μέχρι και ισπανικά πλοία που επέστρεφαν φορτωμένα με χρυσάφι από τον Νέο Κόσμο είχε στην κατοχή του ο Κοκκινογένης!
Την ίδια στιγμή, η έλλειψη οργανωμένου στόλου από πλευράς Οθωμανών ώθησε τον σουλτάνο να χρησιμοποιεί αθρόα τις υπηρεσίες του Μπαρμπαρόσα για δικούς του σκοπούς. Ο πειρατής ήταν αυτός που βοήθησε τα μέγιστα στην κατάκτηση της Ρόδου το 1522, εκεί δηλαδή που ζούσαν και δραστηριοποιούνταν οι φοβεροί Ιππότες του Αγίου Ιωάννη, ενός τάγματος κατάλοιπου δηλαδή των Σταυροφοριών.
Το φθινόπωρο του 1529, ο πειρατής πρόσφερε άλλη μια πολύτιμη υπηρεσία στην Υψηλή Πύλη: τη μεταφορά άλλων 70.000 μουσουλμάνων προσφύγων από την Ανδαλουσία της Νότιας Ισπανίας, γλιτώνοντας στο τσακ τη σύλληψη από την Ιερά Εξέταση. Καθ’ όλη τη δεκαετία του 1530, ο κουρσάρος λεηλατούσε χριστιανικές πόλεις, έκαιγε χωριά και οικισμούς, έπιανε σκλάβους και έφερνε όλεθρο και καταστροφή στο χριστιανικό στοιχείο της Μεσογείου.
Κι όταν το 1534 τα πειρατικά του εμφανίστηκαν στον Τίβερη Ποταμό, σήμανε συναγερμός στη Ρώμη! Ανταπαντώντας στην τεράστια απειλή που συνιστούσε αυτό για τα εδάφη και τους υπηκόους του, ο βασιλιάς της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, Κάρολος Ε’, έχρισε ναύαρχο τον περίφημο γενοβέζο ναυτικό Αντρέα Ντόρια, ο οποίος άρχισε αμέσως να καταλαμβάνει τις οθωμανικές πόλεις κατά μήκος της ακτογραμμής της Νότιας Ελλάδας. Ο Μπαρμπαρόσα απάντησε το 1537 κατακτώντας για λογαριασμό της Κωνσταντινούπολης μια σειρά από ενετοκρατούμενα νησιά της Μεσογείου.
Η τελική μάχη δεν θα αργούσε να δοθεί. Ήταν το 1538 όταν ο πάπας Παύλος Γ’ οργάνωσε την Ιερή Συμμαχία των παπικών κρατών, της Ισπανίας, των Ιπποτών της Μάλτας και των βασιλείων της Γένοβας και της Βενετίας, με τον χριστιανικό τους στόλο να αριθμεί 157 γαλέρες. Επικεφαλής τέθηκε ο Ντόρια και η αποστολή του ήταν μία και μόνο μία: να νικήσει τον Μπαρμπαρόσα και τον πειρατικο-οθωμανικό του στόλο. Ο Κοκκινογένης είχε μόλις 122 γαλέρες όταν οι δύο στόλοι συναντήθηκαν στα ανοιχτά της Πρέβεζας.
Η περίφημη Μάχη της Πρέβεζας (28 Σεπτεμβρίου 1538) αποδείχθηκε συντριπτική ήττα για τις υπέρτερες δυνάμεις της χριστιανοσύνης. Ο καπάτσος Μπαρμπαρόσα ήταν σκληρό καρύδι και αιφνιδίασε τον στόλο του Ντόρια, ο οποίος προσπαθούσε να τον περικυκλώσει. Ο κουρσάρος βύθισε 10 πλοία, αιχμαλώτισε άλλα 36 και έκαψε 3 ακόμα χωρίς να χάσει ούτε κουπί! Και βέβαια 3.000 χριστιανοί ναύτες έπεσαν στα δίχτυα του, την ώρα που μόλις 400 πειρατές σκοτώθηκαν (και άλλοι 800 τραυματίστηκαν).
Η εμφατική κατατρόπωση της ισπανικής αρμάδας και των συμμάχων της ακολουθήθηκε από την έλευση του Μπαρμπαρόσα στην Υψηλή Πύλη της Κωνσταντινούπολης, όπου με πάσα επισημότητα αναγορεύτηκε από τον Σουλεϊμάν σε Μέγα Ναύαρχο του Οθωμανικού Στόλου, ο οποίος ήταν στην ουσία ο πειρατικός στόλος του Κοκκινογένη με διαφορετική σημαία.
Ο Χαΐρ αποκτά έτσι το νέο του όνομα (Βάρβαρος) Χαϊρεντίν («αγαθός της θρησκείας») Πασά, αναγορεύεται σε καπουδάν πασά (αρχηγό του στόλου) και μπεηλέρμπεη της οθωμανικής πια Βόρειας Αφρικής. Ο σουλτάνος τον έκανε επίσης πασά της Ρόδου, στην κατάληψη της οποίας είχε τόσο συμβάλει…
Ο Μέγας Ναύαρχος
Η Μάχη της Πρέβεζας έδωσε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία το πάνω χέρι στη Μεσόγειο Θάλασσα, μια πρωτοκαθεδρία που έμελλε να διαρκέσει περισσότερα από 30 χρόνια. Ο Κοκκινογένης εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία και καθάρισε όλα σχεδόν τα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου από τα χριστιανικά οχυρά (κυρίως Κυκλάδες και Σποράδες), αναγκάζοντας τον μέχρι πρότινος ιδιοκτήτη τους, τη Βενετία, να συνθηκολογήσει τον Οκτώβριο του 1540, αναγνωρίζοντας την οθωμανική επικυριαρχία στη Μεσόγειο και πληρώνοντας εξοντωτικές πολεμικές αποζημιώσεις.
Μην έχοντας άλλη επιλογή, ο Κάρολος Ε’ αποπειράθηκε το 1540 να δελεάσει τον Μπαρμπαρόσα και να τον φέρει στη δική του πλευρά, τάζοντάς του τη θέση του ναυάρχου στον ισπανικό στόλο. Ο πειρατής αρνήθηκε φυσικά, καθώς το αντι-ισπανικό του μένος ήταν πια περιώνυμο, κι έτσι ο βασιλιάς της Ισπανίας ηγήθηκε προσωπικά της πολιορκίας της Αλγερίας το φθινόπωρο της επόμενης χρονιάς. Τόσο όμως οι κακές καιρικές συνθήκες όσο και η δεινότητα του Μπαρμπαρόσα κατατρόπωσαν την ισπανική αρμάδα για άλλη μια φορά, με την οργή του πλέον να ξεσπά με πρωτοφανή αγριότητα κατά των χριστιανικών πληθυσμών της ευρύτερης περιοχής.
Η Δυτική Μεσόγειος αφέθηκε πλήρως στο έλεός του, αν και ο ανηλεής πειρατής δεν είχε τέτοια αισθήματα στον ψυχισμό του. Σε μια αναπάντεχη τροπή, η Γαλλία σύναψε συμμαχία με τους Τούρκους, σε αυτό που τα λοιπά χριστιανικά κράτη αποκάλεσαν Ανίερη Συμμαχία, δουλεύοντας πια από κοινού για τον αφανισμό τόσο της Ισπανίας όσο και της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Με τη βοήθεια και του γαλλικού πλέον στόλου, ο Μπαρμπαρόσα συνέχισε τις εκκαθαριστικές του επιχειρήσεις στη Μεσόγειο, υπερασπιζόμενος ταυτόχρονα τις πόλεις της Νότιας Γαλλίας από τις ισπανικές επιδρομές. Κατόπιν έβαλε στο στόχαστρο την Ιταλία, καταλαμβάνοντας Σικελία και Σαρδηνία, και το μόνο που μπορούσε να τον ανακόψει ήταν η ανακωχή Σουλεϊμάν και Καρόλου το 1544, γεγονός που ανάγκασε τον σουλτάνο να ζητήσει από τον ναύαρχό του να σταματήσει το ζοφερό του έργο. Κι έτσι το 1545 ο Μπαρμπαρόσα θα έκανε την τελευταία του επιδρομή σε ισπανικά εδάφη (ενδοχώρα και γύρω νησιά)…
Τελευταία χρόνια και θάνατος
Ο Μέγας Ναύαρχος των Οθωμανών αποτραβήχτηκε έτσι στο παλάτι του στην Κωνσταντινούπολη το 1545, απολαμβάνοντας τιμές και πλούτη ζηλευτά. Αφού διόρισε τον γιο του πασά της Αλγερίας, απολάμβανε τη συνταξιοδότησή του υπαγορεύοντας τα απομνημονεύματά του, τα οποία ανήλθαν σε 5 τόμους!
Αφού παντρεύτηκε και δεύτερη φορά, ίδρυσε ιεροδιδασκαλείο και τζαμί στη συνοικία Μπεσίκτας όπου έμενε, φροντίζοντας ταυτοχρόνως για την ανέγερση του μαυσωλείου του, όπου και ενταφιάστηκε τελικά μετά τον θάνατό του στις 4 Ιουλίου 1546.
Ο Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα άφησε πίσω του έναν τεράστιο και παντοδύναμο στόλο στα χέρια των Οθωμανών, που τόσο θα βοηθούσε στη διατήρηση των τούρκικων εδαφών στους αιώνες που θα έρχονταν. Αυτή ήταν η κληρονομιά του, ένα μνημείο οργανωτικών και διοικητικών ικανοτήτων, αλλά και ναυτικής καπατσοσύνης, που γέννησε έναν στόλο για μια αυτοκρατορία, χωρίς τον οποίο θα ήταν η μοίρα της σαφώς διαφορετική: στα επόμενα χρόνια, ο πανίσχυρος οθωμανικός στόλος του Κοκκινογένη θα όργωνε Ατλαντικό και Ινδικό Ωκεανό για να υπερασπιστεί τις απομακρυσμένες τουρκικές κτήσεις…
Από: Newsbeast
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου